Spanning mei 2012 :: De kiezer gaat altijd voor de inhoud

De kiezer gaat altijd voor de inhoud

De heersende gedachte over populistische partijen is dat kiezers vooral op ze stemmen vanwege de aantrekkingskracht van de leider en de manier waarop hij zijn populistische boodschap verkondigt. ‘Ten onrechte’, stelt Linda Bos die op 8 mei promoveerde op een onderzoek naar het publieke beeld van rechts-populistische leiders en de rol die massamedia daarbij spelen. ‘Het gaat de stemmers op populistische partijen wel degelijk om de inhoud.’

Tekst: Tijmen Lucie Foto: Elger van der Wel / flickr.com

Kun je in het kort beschrijven waar je onderzoek over gaat?

‘In de kern gaat mijn proefschrift over de vraag hoe rechts-populistische leiders gezien worden door publiek en media. In het huidige politieke klimaat spelen de media immers een heel belangrijke rol. Zij kunnen politici en partijen maken of breken. Ik wilde onderzoeken in hoeverre media-aandacht voor rechts-populistische partijleiders het publieke beeld van hen beïnvloedt en in welke mate deze bepalend is voor de keuze van de kiezer.’

Hoe heb je je onderzoek aangepakt?

‘Ik heb verschillende data verzameld tijdens de campagne voor de parlementsverkiezingen van 2006. Zo heb ik de landelijke dagbladen, actualiteiten- en nieuwsprogramma’s gedurende deze periode bestudeerd. Daarnaast heb ik een enquête gehouden bij TNS NIPO onder een representatieve steekproef en een online experiment gedaan onder leden van het Nederlandse LISS Household Panel (een onderzoekspanel bestaande uit 5.000 Nederlandse huishoudens uit alle lagen van de bevolking – red.) om meer te weten te komen over de relatie tussen media-aandacht voor rechts-populistische leiders en het stemgedrag van de burger.’

Wat zijn je belangrijkste bevindingen?

‘Dat rechts-populistische partijen in weinig verschillen van de gevestigde partijen. Kiezers blijken namelijk hun keuze voor een rechts-populistische partij te maken op basis van dezelfde pragmatische en ideologische overwegingen als kiezers van gevestigde partijen. De enige voorwaarde hierbij is dat zij de rechts-populistische partij als een ‘normale’ partij beschouwen, dat wil zeggen als legitiem (democratisch) en effectief (in staat om beleid en het openbaar debat te beïnvloeden). Wel hebben kiezers van populistische partijen, die vooral te vinden zijn onder lager opgeleiden, meer waardering voor populistische stijl, maar ook voor hen geldt dat zij de inhoud en de geloofwaardigheid van deze partijen minstens zo belangrijk vinden.’

Wat zeggen jouw conclusies over de politiek in het algemeen en over het stemgedrag van burgers in het bijzonder?

‘Uiteindelijk gaat het de kiezer altijd om de inhoud. Een populistische stijl kan een rechts-populistische partijleider wel succes opleveren, maar alleen als hij legitiem en effectief opereert. In die zin is het dus niet slim geweest van Wilders om het kabinet-Rutte te laten vallen, want daardoor heeft zijn gezaghebbendheid een deuk opgelopen. Het is immers onwaarschijnlijk dat hij weer deel gaat uitmaken van een nieuwe regering en kiezers zullen daar toch rekening mee houden. Ik vind populisme in de politiek dan ook niet slecht. Het is slechts een andere manier om je kiezers te bereiken. Maar met een populistische stijl en retoriek alleen ben je er als politicus niet, want de kiezer moet je ook serieus nemen en dat kan alleen door verantwoordelijkheid te nemen en de beloften die je aan de kiezer doet waar te maken.’

Linda Bos (1980) studeerde politicologie en is momenteel werkzaam als docente politieke communicatie aan de Universiteit van Amsterdam. Zij promoveerde onlangs op haar proefschrift getiteld ‘Public Images of Right-Wing Populist Leaders: the Role of the Media’.

Lees online