Spanning april 2012 :: Parels uit de parlementaire geschiedenis deel 1

De AOW

Parels uit de parlementaire geschiedenis deel 1

Dat een groeiende inkomensongelijkheid om meerdere redenen slecht is, weet de SP allang. Recentelijk krijgen we op dat punt echter steeds meer medestanders, ook uit ‘onverwachte’ hoek. Kennelijk heeft de ernst van de huidige financiële en economische crisis meer mensen aan het denken gezet.

Tekst: Tuur Elzinga

Linkse partijen en linkse economen bepleiten al sinds jaar en dag een meer genivelleerde samenleving. Maar rechtse economen kregen vanaf halverwege de jaren zeventig steeds meer steun onder beleidsmakers voor de gedachte dat meer herverdeling in een samenleving inefficiëntie in de hand werkt. Snel werd de idee dominant dat je de koek wel eerlijker kon willen verdelen, maar dat de koek eerst moest groeien. Te veel herverdelen zou slechts leiden tot verdeling van de armoede. Jarenlang werd deze opvatting breed gedeeld en bij rechtse politieke partijen is een dergelijke denkwijze nog immer gemeengoed.

Hoogste punt

Onder serieuze economen zijn de ideeën echter in toenemende mate aan het schuiven. Het IMF publiceerde in 2010 en 2011 een aantal economische studies waarin een duidelijke relatie wordt gelegd tussen inkomensongelijkheid en het ontstaan van de financiële crisis.1 In andere onderzoeken van het IMF leggen economen een verband tussen (grote) inkomensongelijkheid en risico’s voor duurzame economische groei.2

De OESO, een organisatie voor economische beleidsadvies van en voor rijke landen, staat net als het IMF niet bepaald als links te boek. Toch stond de laatste OECD Observer van 2011, het kwartaalblad van de OESO, ook helemaal in het teken van inkomensongelijkheid. Een aantal studies van de laatste jaren hebben laten zien dat de inkomensverdeling in de OESO-landen over de afgelopen dertig jaar steeds schever is geworden.3 De rijkste tien procent ‘verdient’ in de OESO-landen nu gemiddeld negen keer zoveel als de armste tien procent. Dat was vijfentwintig jaar geleden zeven keer. De graadmeter voor een ongelijke inkomensverdeling staat op het hoogste punt in vijftig jaar. Wel zijn er flinke verschillen: in landen met een extreme ongelijkheid, zoals Mexico en Brazilië, is die ongelijkheid iets afgenomen, terwijl in landen met een traditioneel gelijke inkomensverdeling, zoals Zweden, de ongelijkheid rap is toegenomen. In Nederland strijkt een CEO 71 keer het gemiddelde salaris op, in de VS zelfs 183 keer.

Slim advies

De oorzaken voor het bereiken van dit hoogste punt zijn: een vergroting van de verschillen tussen kapitaalinkomsten en looninkomsten; een grotere spreiding van looninkomsten (met vooral stijgingen aan de top van het loongebouw en juist lagere lonen aan de onderkant); en minder effectieve herverdeling (door minder progressieve belastingen, en lagere belastingen voor hoge inkomens in het bijzonder, en gelijktijdig bezuinigingen op sociale zekerheid voor lagere inkomens).

Ook de OESO legt het verband tussen grote ongelijkheid en het stagneren van de economische groei. Het advies is: de economie stimuleren door gelijktijdig de ongelijkheid te bestrijden. Dat kan door slim beleid. Oftewel: beleid gericht op werkgelegenheid en participatie, onderwijs en scholing en hogere (effectieve) belastingen voor de hoogste inkomens. Nu hoort u het ook eens van een ander.

1. Met name Michael Kumhof en Romain Rancière, zie bijvoorbeeld: Michael Kumhof and Romain Rancière, ‘Unequal = Indepted’ in: Finance & Development, Vol. 48, No. 3 (IMF, Sept. 2011); Michael Kumhof and Romain Rancière, Inequality, Leverage and Crises, IMF Working Paper (IMF, Nov. 2010); Michael Kumhof, Claire Lebarz, Romain Rancière, Alexander W. Richter and Nathaniel A. Throckmorton, Income Inequality and Current Account Imbalances, IMF Working Paper (IMF, Jan. 2012)
2. Andrew G. Berg and Jonathan D. Ostry, ‘Equality and Efficiency’ in: Finance & Development, Vol. 48, No. 3 (IMF, Sept. 2011)
3. Divided we stand: Why inequality keeps rising (OECD, Nov. 2011) en Going for Growth (OECD, Feb. 2012
4. Dat blijkt uit sociologisch onderzoek door: Richard Wilkinson and Kate Pickett, The Spirit Level; Why equality is better for everyone (Penguin, London, 2010)

• lagere levensverwachting

• analfabetisme

• kindersterfte

• moord

• gevangenispopulatie

• tienerzwangerschappen

• wantrouwen

• obesitas

• psychische en psychiatrische aandoeningen

• verslavingen

• minder sociale mobiliteit

Lees online