Spanning februari 2012 ::Experimenteren in de provincie
De ervaringen van de SP in het college van Zuid-Holland
Experimenteren in de provincie
Sinds april 2011 regeert de SP mee in de provincies Zuid-Holland en Noord-Brabant. In Zuid-Holland vormt de SP een college met VVD, CDA en D66. Volgens Harre van der Nat, fractievoorzitter van de SP in Zuid-Holland en Rik Janssen, gedeputeerde namens de SP, is dat hard werken. Maar het heeft resultaat. ‘De SP laat zien dat ze kan meeregeren en op onderwerpen als jeugdzorg en openbaar vervoer maken we het verschil.’
Tekst: Tijmen Lucie Foto’s: Peter Hilz / Hollandse Hoogte
Eind april 2011 werd het hoofdlijnenakkoord 2011-2015 van VVD, CDA, D66 en SP van de provincie Zuid-Holland gepresenteerd. Voor het eerst regeert de SP mee in Zuid-Holland. Kunnen jullie vertellen hoe de formatie tot stand is gekomen?
Van der Nat: ‘Onze uitgangspositie was niet makkelijk, omdat we bij de Statenverkiezingen drie zetels verloren hadden (van 8 naar 5 zetels). Daarbij bleek een coalitie met de PvdA niet mogelijk, zij hielden vast aan een afspraak met GroenLinks en lieten ons weten dat ze niet met ons wilden samenwerken. Tegelijkertijd zei VVD, die de grootste partij in Zuid-Holland is, dat ze in de onderhandelingen niet wilde onderhandelen met en PvdA en GL. De PvdA gokte erop dat de VVD niet om dat blok heen kon en gokte dus verkeerd. GroenLinks dacht op de bagagedrager mee te kunnen met de PvdA en beide partijen hielden de deur voor de SP dicht. Het was dus een heel gepuzzel. Uiteindelijk zijn we er na lange onderhandelingen met VVD, CDA en D66 uitgekomen en hebben we een goed akkoord gesloten.’
Janssen: ‘Meeregeren betekent het dat we compromissen moeten sluiten. We zijn samen met D66 de kleinste partij, dus we kunnen niet altijd onze zin krijgen.’
De SP die samen met de VVD regeert mag je best een revolutie noemen. Hoe verloopt de samenwerking?
Janssen: ‘De samenwerking verloopt goed. De VVD in Zuid-Holland is niet hetzelfde als de VVD in Den Haag. Het gaat hier ook niet om zaken als inkomenspolitiek of marktwerking in de zorg. Daar liggen we als partijen toch mijlenver uiteen. Met de VVD hier kunnen we afspraken maken die ook nagekomen worden, dat is erg prettig. Zijn we het over een bepaald standpunt oneens, dan accepteren zij dat ook. Ook met de andere twee partijen werken we goed samen. Met Liesbeth Spies (was gedeputeerde namens het CDA in Zuid-Holland, is nu minister van Binnenlandse zaken) heb ik nog steeds goed contact. Zij zal in de toekomst een nog grotere rol binnen het CDA gaan spelen, daar ben ik van overtuigd. Wie weet waar dit nog toe kan leiden, want politieke bondgenootschappen sluit je nu eenmaal makkelijker met mensen met wie je goed door een deur kan.’
Successen SP in Zuid-Holland
- Geen bezuinigingen op jeugdzorg en openbaar vervoer
- De RijnGouwelijn gaat niet door de Leidse binnenstad
- Geen nieuwe kolencentrales
- Dierenwelzijn in het coalitieakkoord
- Herindeling gemeenten alleen in uiterste noodzaak
- Stop op nieuwe kantoorlokaties en bedrijventerreinen
(eerst herstructureren)
- 100 miljoen voor groene projecten rond de grote steden
Veel zaken die in de provincie spelen gaan ook de landelijke politiek aan en omgekeerd. Hoe is het contact met jullie collega’s in Den Haag?
Janssen: ‘Wij zijn heel open en voeren veel overleg met Kamerleden. Over Odfjell (Rotterdams havenbedrijf waar zich grote milieuproblemen voordoen) heb ik bijvoorbeeld veel contact met Paulus Jansen. Ook Emile Roemer spreek ik regelmatig. De afstemming met Den Haag is dan ook goed, maar ook erg nodig. Dat komt omdat wij hier in Zuid-Holland een andere rol hebben, wij zijn een bestuurspartij. En omdat een afweging op provinciaal niveau soms net een andere is dan een landelijke afweging. Neem nu de Natuurwet van Bleker. Die vinden wij slecht, maar waren wij niet akkoord gegaan dan had er een noodwet moeten komen die voor de provincie Zuid-Holland tientallen miljoenen euro’s duurder zou zijn uitgevallen. De SP had in dat geval moeten inleveren op jeugdzorg en Openbaar Vervoer, thema’s die voor ons erg belangrijk zijn. Dat zijn lastige afwegingen die we toch moeten maken. En we lopen er niet voor weg.’
Harre van der Nat geeft aan dat er eveneens veel communicatie naar de leden nodig is, ook bij moeilijke besluiten die gevoelig liggen bij de achterban. Als voorbeeld noemt hij Voorschoten, waar hij aan de leden moest uitleggen waarom de SP akkoord was gegaan met een weg tussen twee snelwegen, de A4 en A44. ‘Onze leden in Voorschoten waren daar erg op tegen. En terecht, die weg is ook geen goede zaak. Maar wie regeert, moet soms compromissen sluiten, dingen inleveren. Dat is voor ons niet anders. Maar wij doen wel ons uiterste best om daar open over te communiceren. Daarom ben ik meteen nadat het besluit in de provincie was gevallen naar Voorschoten gegaan. Gewoon om uit de leggen hoe het nu precies verlopen was. Dat werd erg gewaardeerd.’
ZETELVERDELING PARTIJEN ZUID-HOLLAND VANAF 17 MAART 2011
Van der Nat vervolgt: ‘De fractie Zuid-Holland organiseert ook thema-avonden op het provinciehuis, we proberen bij de drie regio-overleggen aanwezig te zijn. We trekken samen op met afdelingen om acties te voeren en organiseren in het voorjaar in elke regio in Zuid-Holland een avond voor de actieve leden om met hen te spreken over meebesturen en over lokale thema’s. Daarnaast zijn de regiovertegenwoordigers geregeld bij onze fractie-overleg aanwezig.’
Regeren betekent dus compromissen sluiten. Hoe gaan jullie daar mee om?
Janssen: ‘Wij willen laten zien dat de SP ook in de provincie kan besturen. Dat we betrouwbaar zijn en dat je met ons afspraken kunt maken.
Van der Nat: ‘Helaas hebben we de komst van de Rijnlandroute (wegverbinding tussen de A4 en A44 bij Leiden) niet kunnen tegenhouden. Maar dat is niet het einde van de zaak. De plannen zijn wel zo aangepast dat ze in ieder geval beter zijn dan oorspronkelijk het geval was. We hebben ervoor gezorgd dat de RijnGouwelijn niet door de Leidse binnenstad gaat en we hebben 100 miljoen extra gekregen om de Rijnlandroute beter te kunnen inpassen. Een verdiepte aanleg door de polders en een zo lang mogelijke tunnel door Voorschoten. Dat is winst, dat is een beter resultaat dan de plannen van het oude college, maar dat wil niet zeggen dat wij onze standpunten hebben aangepast. Mensen begrijpen best dat je compromissen moeten sluiten. Ze willen alleen wel dat je daar wel open over bent.’
Rik Janssen (1957) Janssen was van 2007 tot 2011 beleidsmedewerker Justitie en Vreemdelingenzaken van de SP-Tweede Kamerfractie. Van januari tot april 2011 verving hij Sadet Karabulut als Kamerlid wegens zwangerschapsverlof. Op 27 april 2011 werd Janssen namens de SP beëdigd als lid van de Gedeputeerde Staten in de provincie Zuid-Holland. In zijn portefeuille zitten Bestuur, Jeugdzorg & Maatschappelijke Participatie en Milieu& Handhaving.
Harre van der Nat (1976) Van der Nat stond aan de basis van de SP-afdeling in Leiderdorp. Was bestuurslid in de afdeling Leiden en vertegenwoordiger van Zuid-Holland Noord. Hij werd in mei 2006 benoemd tot Statenlid in de provincie Zuid-Holland. Nu is hij bestuurslid van de SP in Alphen aan den Rijn, scholingsmedewerker van de partij en fractievoorzitter van de SP in Zuid-Holland. Hij is woordvoerder verkeer- en vervoersbeleid en maakt deel uit van de commissie verkeer en milieu.
Je noemt nu enkele tegenvallers, maar welke successen staan daar tegenover?
Van der Nat: ‘Ik vind het een hele grote verdienste dat we in tijden dat er minder geld is geen bezuinigingen op jeugdzorg en op openbaar vervoer hoeven door te voeren. Daar kunnen we trots op zijn. Als enige provincie van Nederland zijn we er in geslaagd jeugdzorg en openbaar vervoer buiten schot te houden. Ook hebben we een stop afgesproken op nieuwe lokaties voor bedrijventerreinen en kantoren. Hebben we 100 miljoen kunnen reserveren voor groene projecten rond grote steden en is dierenwelzijn voor het eerst in Zuid-Holland in het coalitieakkoord opgenomen. Bovendien komt er meer ruimte voor de (kleine)binnenvaart. Ook zullen herindelingen van gemeenten nu niet meer door de Provincie worden opgelegd. Inwoners zullen meer betrokken worden.’
SP ook in college van Noord-Brabant
Niet alleen in Zuid-Holland, maar ook in Noord-Brabant bestuurt de SP mee. In het provinciehuis in Den Bosch vormt zij samen met CDA en VVD het college, dat nog door VVD-prominent Hans Wiegel werd geformeerd.
Fractievoorzitter in de Provinciale Staten van Noord-Brabant, Nico Heijmans (foto), vindt het soms nog wel een beetje wennen. “Ik zit al meer dan dertig jaar in de politiek. Eerst lokaal, toen in de provincie, maar altijd als deel van de oppositie. Dan is regeren best nieuw. Je krijgt dingen voor elkaar, waarvoor we al heel lang hebben gestreden. We hebben het voor elkaar gekregen dat het Openbaar Vervoer in de provincie wordt verbeterd en dat er een einde komt aan de bouw van megastallen. Dat is winst.” Daarnaast betekent het toetreden van de SP tot het college dat de provincie zichzelf verplicht tot de nodige bescheidenheid. Geen prestigeprojecten, maar dienstbaar aan burgers en gemeenten.
Tegelijkertijd betekent ook in Noord-Brabant dat regeren betekent dat je compromissen moet sluiten. En dat valt de fractie soms niet makkelijk. Vooral het Natuurakkoord dat staatssecretaris Bleker met de provincies wilde sluiten, stuitte op veel weerstand. Heijmans: “Dan sta je voor de afweging: accepteren we dit akkoord, waar we absoluut niet voor zijn, of gaan we dwars liggen, met alle gevolgen die dat kan hebben voor de provincie?” Uiteindelijk stemde de fractie verdeeld. En dat verdient niet de schoonheidsprijs volgens Heijmans. “Je moet er eigenlijk gewoon samen uitkomen, wat je dan ook besluit.”
Voor twee fractieleden was de discussie rond het Natuurakkoord reden om op te stappen als lid van de Provinciale Staten. Dat doet Heijmans best pijn. “Het zijn toch collega’s met wie je altijd fijn hebt samengewerkt. Tegelijkertijd blijven het ook toegewijde SP-ers. Ze stellen hun zetel ter beschikking aan de partij en blijven gewoon lid van de club. Dat kan ik zeer waarderen. Want hoewel regeren toch soms ook een beetje van ‘auw’ gaat, is het belangrijk dat je als partij realiseert waar je voor staat. Daaraan blijven we werken.”
Voor veel mensen is het onduidelijk wat het provinciaal bestuur precies doet. Kan je uitleggen wat jullie doen?
Janssen: ‘Ik probeer vooral bekend te raken met het middenbestuur. Daarom voer ik veel overleg met burgemeesters en wethouders. Zij ervaren die open bestuursstijl als een verademing. Ik ga heel open het gesprek met hen aan en discussieer vanuit de inhoud en niet vanuit de macht. Dit kost wel veel meer werk, maar het betaalt zich uit. Wij willen bereikbaar zijn voor lokale bestuurders. We moeten af van het idee dat de provincie maar bepaalt. Ik wil dat de provincie door gemeentes niet langer gezien wordt als de gemeenschappelijke vijand maar als bondgenoot. Daarom breng ik lokale bestuurders samen om na te denken over de inhoud en dwing hen zo met oplossingen te komen’.
In dit verband noemt Janssen de gemeentelijke herindeling van Alphen aan den Rijn, Boskoop en Rijnwoude, waarbij de bewoners actief betrokken worden. ‘Wanneer burgers vragen hebben dan kunnen zij terecht bij hun eigen volksvertegenwoordiger. Hierdoor vindt de herindeling op een positieve manier plaats’.
De SP is toch tegen gemeentelijke herindelingen?
Janssen: ‘De SP is niet per definitie tegen herindeling. Wel tegen herindeling zonder steun van de plaatselijke bevolking. Bestuurders die over de hoofden van burgers heen tot herindelingen besluiten; dat zouden we niet moeten hebben. Maar als er lokaal draagvlak is voor een herindeling en een herindeling voordelen biedt voor haar inwoners: waarom niet?’
De SP was altijd een oppositiepartij in Zuid-Holland. Nu regeren jullie mee. Dat betekent dat je soms besluiten moet nemen waar de achterban moeite mee heeft. Hoe zorgen jullie ervoor dat jullie je leden meekrijgen?
Van der Nat: ‘De belangrijkste uitdaging voor de SP is dat onze leden begrijpen wat wij doen. Uiteraard mogen ze kritisch zijn, maar we willen wel dat ze verder durven denken. De tijd van broodtrommels en geitenwollen sokken is echt voorbij. Meeregeren betekent dat je niet altijd je zin zult krijgen. Daar moeten wij als fractie onze leden van overtuigen’.
Tot slot: wat zien jullie als je belangrijkste taak voor de komende jaren?
Van der Nat: ‘We willen laten zien dat we kunnen regeren en dat we op punten het verschil kunnen maken voor de mensen in deze provincie. We willen laten zien dat de SP een betrouwbare partner is met wie je afspraken kunt maken, maar tegelijkertijd een partij is met haar eigen idealen en ideeën die we niet zomaar bij het grofvuil zetten.’
Janssen: ‘Wij willen herkenbaar zijn. Het moet uitmaken of de SP in een college zit of niet. Daarmee is niet gezegd dat we nu zomaar ons hele verkiezingsprogramma kunnen uitvoeren. We moeten zaken doen met andere partijen. Dat is lastig, maar ook uitdagend. Als het mij lukt om mensen in de provincie te laten voelen dat er een toch wat andere wind waait, ben ik heel gelukkig.’