Sinn Féin maakt wonen met succes tot speerpunt verkiezingen
De progressieve, socialistische partij Sinn Féin werd vorig jaar bij de parlementsverkiezingen de grootste partij van Ierland. Vooral jongeren stemden massaal op de partij. Dit komt voornamelijk door de manier waarop Sinn Féin strijdt tegen de gigantische wooncrisis in het land. Sandra Beckerman sprak met Eoin Ó Broin, de woordvoerder wonen van de partij.
Gefeliciteerd met jullie mooie overwinning! Hoe zijn jullie erin geslaagd om de verkiezingen te winnen?
‘Dank je wel. Na ons pijnlijke verlies bij de lokale en Europese verkiezingen hebben we kort de tijd genomen om te evalueren en na te denken over onze strategie. We besloten toen om in te zetten op een klein aantal speerpunten. Wonen, zorg, kinderopvang, hogere lonen en uiteraard een verenigd Ierland. We hadden een goede verkiezingscampagne en voor een deel ook geluk. Onze tegenstanders – de twee grote gevestigde partijen (zie kader, red.) – maakten een aanval op ons tot hun speerpunt. Daardoor draaide de campagne om ons. Dat creëerde een dynamiek waarin mensen moesten kiezen voor de kant van het establishment of voor ons.
Het lukte ons in de campagne om echt te laten zien: er is een keuze. Steeds meer mensen aan de deur zeiden tegen ons: ‘We gaan jullie een kans geven’. Die zin gingen we vervolgens gebruiken in de campagne. Gedurende de Europese en lokale verkiezingen hadden we nagelaten om te luisteren naar wat er speelde in de buurten en daar als partij wat mee te doen. Dat hebben we opgepakt, zodat onze organisatie snel kon reageren op signalen uit de samenleving.’
Waarom heeft Ierland een wooncrisis?
‘De afgelopen 30 jaar is er heel erg vertrouwd op de vrije markt. Nog maar negen procent van de huizen in Ierland is sociale huur. Voor een steeds groter deel van de mensen, in het bijzonder jonge mensen, is het bijna onmogelijk geworden om een huis te vinden. Sinds 2016 zijn de prijzen van koopwoningen met 25 procent gestegen. Huren zijn in dezelfde periode meer dan verdubbeld. Een nieuw appartement met twee slaapkamers in Dublin kost gemiddeld 2.000 tot 2.500 euro per maand. Zo’n zelfde appartement kost 360.000 euro om te kopen. Vooral jongeren komen knel te zitten. Ongeveer de helft van de 25- tot 29-jarigen woont nog bij hun ouders. Veel stelletjes van in de dertig delen een appartement met een of twee andere stellen om de huur te kunnen betalen. Ook het aantal daklozen neemt enorm toe. Er zijn nu bijvoorbeeld vier keer meer kinderen dakloos dan in 2014.’
Hoe heeft Sinn Féin gereageerd op de wooncrisis?
‘Wij kwamen met een radicaal, maar haalbaar publiek alternatief. Wij willen massaal sociale huurwoningen bouwen voor zowel de lagere als de middeninkomens. Dat combineren we met een pakket aan maatregelen voor huurders die nu door de crisis geraakt worden. We eisen een huurbevriezing voor drie jaar en een belastingvoordeel waarbij je één maand huur terugkrijgt. We wilden liever een huurverlaging afdwingen, maar de Ierse wetgeving maakt dat erg lastig.
Ierland heeft een lange traditie van eigenwoningbezit. Daarom kwamen wij met het idee om een publiek systeem op te zetten waarbij je wel de woning kunt kopen maar niet de grond. Daardoor is het huis goedkoper. En je voorkomt dat de eigenaar het kan verkopen op de vrije markt. Je kunt het wel verkopen, maar alleen aan een publiek fonds. Wij lieten mensen zien dat er een alternatief is voor het falende vrijemarktsysteem.’
Welke rol speelden sociale bewegingen in jullie succes?
‘Een heel belangrijke. Ongeveer twee jaar geleden is er een brede coalitie gevormd om een beweging te bouwen tegen de wooncrisis. Die coalitie, genaamd ‘Raise the Roof’, werd geleid door de vakbonden en naast Sinn Féin ondersteund door maatschappelijke organisaties, wetenschappers en andere politieke partijen. We hadden grote mobilisaties en parlementaire successen in 2019. Wat we ons pas later realiseerden, is dat de beweging er ook voor gezorgd heeft dat vooral jongeren gepolitiseerd zijn geraakt. Daar hebben wij ons voordeel mee gedaan: 31 procent van de jongeren stemde Sinn Féin.’
Wanneer gaat Sinn Féin in de regering zitten?
‘Wij schuiven niet zomaar aan bij het establishment. Het liefst heb ik een coalitie van linkse, groene en republikeinse partijen. Daar bouwen we aan. We gaan alleen met centrumrechts praten als we dingen echt radicaal anders gaan doen dan in de eerste bijna 100 jaar van het bestaan van deze staat. Wij gaan alleen onderhandelen als de wooncrisis en de crisis in de zorg worden aangepakt, de kosten voor kinderopvang omlaag gaan, de lonen verhoogd worden, en er stappen worden gezet richting Ierse eenheid.
Er zit wel een risico aan regeringsdeelname. In een regering komen is niet zo moeilijk, maar om dan voor echte sociale verandering te zorgen is wat anders. De zwakte van sommige van onze zusterpartijen in Europa die geregeerd hebben, is dat ze weliswaar goede intenties hadden maar niet goed genoeg waren voorbereid. Ook tegen ons zullen er krachten georganiseerd worden. Net als in Griekenland, waar Syriza de hele Trojka (samenwerkingsverband van de Europese Commissie, ECB en IMF, red.) tegen zich kreeg. We moeten dus niet alleen een plan A hebben, maar ook een plan B en een plan C. We hebben voor deze verkiezingen al veel tijd gestoken in het uitdenken van onze alternatieven. Nu hebben we een nog beter team en kunnen we met nog beter onderbouwde plannen komen. Zo kunnen we de kiezers ervan overtuigen dat wij het alternatief zijn voor het falende establishment.’
De politieke situatie in Ierland
De Ierse Republiek wordt sinds 1932 afwisselend geregeerd door Fine Gael en Fianna Fáil. Beide partijen zijn nu centrumrechts. Sinds 1989 regeren deze partijen in coalities aangevuld met een kleinere partij, zoals de Ierse versie van de PvdA (Labour) en GroenLinks (Comhaontas Glas).
Sinn Féin is een progressieve, socialistische partij. Hereniging met Noord-Ierland is een essentieel punt voor de socialisten, maar sinds het Goede Vrijdagakkoord van 1998 ondersteunt de partij geen gewapende strijd meer. De SP en Sinn Féin hebben intensief samengewerkt in de Europese fractie Europees Verenigd Links/Noords Groen Links (GUE/NGL).
Lange tijd leek het uitgesloten dat Sinn Féin een belangrijke politieke rol in Ierland kon spelen. In 2019 verloor de partij de helft van haar zetels bij lokale verkiezingen, en bij de Europese verkiezingen raakte ze twee zetels kwijt. Maar bij de daaropvolgende landelijke verkiezingen boekte de partij een monsterzege en kreeg van alle partijen de meeste stemmen.
Toch werd de partij uitgesloten van regeringsdeelname. Op dit moment regeert een coalitie van Fine Gael, Fianna Fáil en Comhaontas Glas. Sinn Féin zet in op vervroegde verkiezingen en maakt zich op voor regeringsdeelname.
Spanning december 2020: Een huis om in te wonen
- 'Omarm die Nederlandse volkshuisvestingstraditie'
- Wonen in een bubbel
- Stijgende woonlasten in vier grafieken
- Amsterdam zoekt randen van de wet op in strijd tegen illegale vakantieverhuur
- Deze Europese steden geven het goede voorbeeld
- Sinn Féin maakt wonen met succes tot speerpunt verkiezingen
- Woonstrijd Granby, Liverpool
- Stop de wooncrisis