Nederland, start de diplomatie over kernwapens
Eind vorige maand werd het VN-verdrag op een verbod van kernwapens van kracht. Intussen oefenen onze F-16’s op Volkel met nucleaire ‘vrijevalbommen’. Is het niet beter dat ons land in overleg gaat met de NAVO-partners?
Er zijn belangrijke actuele ontwikkelingen in de discussie over kernwapens waarop de Nederlandse regering een antwoord moet geven. Sommige van die ontwikkelingen zijn positief. Eind oktober werd het VN-verdrag op een verbod van kernwapens van kracht. Met de ondertekening door de 50ste VN-lidstaat gaat het op 22 januari 2021 in. Daarmee zijn kernwapens verboden naar internationaal recht. De komende twee maanden kunnen we beslissen dat Nederland dit verdrag ondertekent op 22 januari aanstaande.
Maar er is meer. Half oktober besloot de NAVO open te zijn over de oefeningen die de luchtmacht houdt met het gebruik van kernwapens, zoals de oefening Steadfast Noon. Het standaardantwoord daarop was altijd om het te ontkennen noch te bevestigen. Wat wij vaak ter bevestiging hebben gevraagd, werd nu in één klap duidelijk. De Nederlandse luchtmacht wordt praktisch voorbereid op het afvuren van kernwapens. Het gaat daarbij om de F-16 die met B-61-11 vrijevalbommen werkt.
Het laatste stukje van de puzzel, namelijk dat deze kernwapens ook daadwerkelijk in Volkel gestald liggen, werd bevestigd door minister Bijleveld in WNL op Zondag, van 18 oktober, met de zin ‘dat als je het oefent dan moet je ook de wapens daar hebben’. Een woordeloos hoofdknikje bevestigde de uitdrukkelijke vraag dat er Amerikaanse kernwapens in Volkel zijn. Het is dus officieel.
Net als België, Duitsland, Italië en Turkije beschikt ook Nederland over een tactische kernwapentaak. In Nederland is dat de luchtmacht met de F-16. In het kader van de afschrikkingsstrategie gaat er dreiging van dit wapen uit. Dan moet wel de indruk kunnen worden gevestigd dat de dreiging waargemaakt kan worden. Dat wordt geoefend en inmiddels weten volk en vijand waar deze wapens liggen.
Een nieuwe atoombom voor de Koninklijke Luchtmacht, de beter stuurbare en qua ontploffingskracht instelbare B-61-12, wordt in 2024 verwacht. Tegen die tijd moet de F-16 ook vervangen zijn door de F-35. Het gaat om een kernwapenmodernisering waarvoor Nederland verantwoordelijk wordt gemaakt. Zo blijven de West-Europese bases waar de B-61 liggen – Volkel, Büchel in Duitsland en Kleine Brogel in België – magneten voor een vijand. Kortom, een groot gevaar voor de steden en landen daar omheen.
De Nederlandse regering heeft in discussies van de afgelopen jaren steeds ingezet op het versterken van het Non-Proliferatieverdrag. Daarin is de productie van kernwapens verboden maar wordt ook gesteld dat er niet meer kernwapens en kernwapenlanden bij mogen komen. Probleem met het in bruikleen hebben van Amerikaanse atoomwapens, dat nuclear sharing wordt genoemd, is dat dat ook in strijd is met het Non-proliferatieverdrag (NPV), te weten artikel 2. De regering heeft altijd gesteld dat zij aan kernontwapening wil werken in het kader van het NPV dat in 1968 in werking trad. Dan is het natuurlijk niet goed dat Nederland het NPV overtreedt.
Naast het goede nieuws zijn er nog meer recente negatieve ontwikkelingen, zoals een kernwapenwedloop van de negen landen die kernwapens bezitten. Er wordt overal hard gewerkt aan moderne kernwapens. Bovendien staat het stelsel van verdragen dat kernwapens vermindert of beperkt onder druk. Het INF-verdrag is dit jaar opgezegd. Het New Start verdrag hangt aan een zijden draadje. Reden genoeg bezorgd te zijn en tot snel handelen over te gaan.
Zowel het goede als het slechte nieuws maken het dringend noodzakelijk dat Nederland een eigen diplomatiek traject begint. Het gaat ons om een overleg geïnitieerd door onze regering met landen in de NAVO die ook over tactische kernwapens beschikken voor hun luchtmacht: Duitsland, België, Italië en Turkije. De onlangs aangetreden Belgische regering heeft hiertoe een opening geboden in de regeringsverklaring.
Het is niet meer dan logisch dat onze regering het initiatief neemt en deze landen vraagt ook te willen afzien van hun kernwapentaak. Het overtreden van het NPV moet immers snel worden gecorrigeerd. Eén, hopelijk gezamenlijke opvatting kan de rest van de NAVO-leden worden gemeld, zowel Europese als Noord-Amerikaanse. Wij zijn ervan overtuigd dat de bevolkingen van deze landen de regering zullen aanmoedigen dat te doen. Met die massale steun kan ook de Russen worden gemeld dat wij in West-Europa klaar zijn voor het terugsturen van de kernwapentaak voor de F-16.
In dat proces kan Nederland dan zonder bezwaar van links of rechts het VN-verdrag op een verbod van kernwapens ondertekenen.
Sadet Karabulut, Tweede Kamerlid SP
Dit opinieartikel verscheen ook op bd.nl op 12 november 2020.
