Winstuitkering ziekenhuizen onverteerbaar

We weten dat zorgminister Edith Schippers overal de gelegenheid te baat neemt om ons te vertellen dat de zorg te duur wordt: er moet stevig bezuinigd worden. De thuiszorg wordt de das om gedaan, het verzekerd basispakket kan wel wat minder, het eigen risico moet omhoog en tegemoetkomingen voor mensen die chronisch ziek of gehandicapt zijn kunnen rigoureus worden wegbezuinigd.

Dat dezelfde zorgminister deze week gloedvol zal betogen dat winstuitkeringen voor ziekenhuizen het wondermiddel voor de zorg zijn, zal vele wenkbrauwen doen fronsen: de zorg was toch juist te duur, hoe kunnen investeerders dan winst gaan maken in de zorg?

Winstuitkeringen door ziekenhuizen brengen grote risico's met zich mee. Omdat aandeelhouders rendement willen zien, zal het ziekenhuis onmaatschappelijke keuzes gaan maken over welke zorg zij aanbiedt en aan wie zij die aanbiedt. Onrendabele patiënten? Niet opnemen! Onrendabele behandelingen? Niet meer uitvoeren!

Bereikbare en betaalbare zorg voor inwoners van een regio dient niet het belang van de investeerder. Een ziekenhuis dat op zoek gaat naar winstmaximalisatie zal de kosten zo laag mogelijk houden. Los van de toegang tot de zorg en het aanbod dat hierdoor fors wordt aangetast, leidt dit onherroepelijk tot aantasting van de kwaliteit van de zorg. Uit internationaal onderzoek - verschenen in het British Medical Journal - blijkt dat in ziekenhuizen zonder winstoogmerk meer en beter gekwalificeerd personeel werkt.

Die winstuitkering is een diepe wens van minister Schippers (VVD) om de markt te laten regeren in de zorg. In de afgelopen jaren heeft de overheid als toezichthouder op vastgoed in de zorg al een stap opzij gedaan en omdat banken nu commerciële hypotheekrendementen vragen, vindt Schippers het tijd om dit soort rendementen vrij te geven voor iedereen.

Steun voor haar wetsvoorstel lijkt verzekerd, want de PvdA - die dit plan tijdens het vorige kabinet nog onverantwoord en overbodig noemde - heeft ermee ingestemd. Overigens zijn eerdere steunpilaren voor dit wetsvoorstel (CDA en gedoogpartner PVV) inmiddels tegen.

Niet alleen in de politiek is het enthousiasme om de winstuitkering voor ziekenhuizen te introduceren lauw, ook medisch specialisten zien er niets in. Uit een in 2012 gehouden enquête door de Koninklijke Nederlandsche Maatschappij tot bevordering der Geneeskunst (KNMG) blijkt 73 procent tegen. Zij vrezen dat vooral rendabele behandelingen aangeboden zullen worden en dat er vooral patiënten geworven zullen worden die winst opleveren. Maar niet alleen onder medici is het enthousiasme beperkt, ook de patiëntenbeweging wijst de winstuitkeringen af.

En de premiebetaler staat niet te trappelen, die gaf in een onderzoek van het Sociaal Cultureel Planbureau in november 2012 aan dat hij wil dat premiegeld goed besteed wordt. Sterker, bijna 80 procent geeft aan dat zij bereid is meer te betalen voor de zorg als dat geld maar goed wordt besteed. Winstuitkeringen van ziekenhuizen horen daar uitdrukkelijk niet bij. De winst die in de zakken verdwijnt van de investeerders wordt door ons allemaal opgebracht via de zorgpremie. Dat geld kan niet meer worden geïnvesteerd in de zorg. Een onverteerbaar vooruitzicht.

Minister Schippers spiegelt ons een failliet Nederland voor als we niet bezuinigen op de zorg. Dat hoeven we niet serieus te nemen. Premiegelden die opgebracht worden voor zorgkosten hoeven van haar helemaal niet naar zorg. Die mogen ook naar de rendementen van investeerders. Maar die mogen pas naar investeerders als de reserves van ziekenhuizen meer dan 20 procent zijn. Die reserves zijn bedoeld om risico's af te dekken die instellingen lopen als zij zich overleveren aan de markt.

Dat geld komt stil op de plank te liggen, bovenop de gigantische berg geld die daar al ligt te verstoffen. In tien jaar tijd is het bedrag dat zorginstellingen en zorgverzekeraars als reserve hebben aangelegd met 12 miljard gegroeid, een verdubbeling.

Oorzaak: de toenemende risico's die zorginstellingen lopen door het steeds verder doorvoeren van de marktwerking. Zouden we teruggaan naar de situatie in 2002, dan komt er in één keer 12 miljard euro vrij om in de zorg te investeren. Om dat te bereiken moeten we af van de marktwerking, de oorzaak van de buitensporige reserves. Met de invoering van de winstuitkering bij ziekenhuizen zal het tegenovergestelde gebeuren.

Een meerderheid van de politiek heeft de marktwerking en privatisering van het ziekenhuisvastgoed geïntroduceerd, waardoor het steeds moeilijker wordt geld voor financiering van ziekenhuizen aan te trekken. Die politieke pyromanen constateren dat nu ook, en als oplossing gooien ze nog meer olie op het vuur door de aandeelhouders binnen te halen.

We hebben gezien waartoe kortzichtige aandeelhoudersbelangen hebben geleid in de bankensector. Daarom is het onbegrijpelijk dat een Kamermeerderheid marktminister Schippers dreigt te steunen, waardoor nog meer zorggeld niet terechtkomt in de zorg waar het thuishoort. De winstuitkering wordt duur betaald.