Geef de werknemer een eerlijk deel van de winst
Hoewel de economie fors blijft groeien en er een recordaantal vacatures zijn, stijgen de lonen amper mee. Sterker nog, in vergelijking met de prijzen zijn ze zelfs gedaald. De reactie van economen hierop is veelzeggend. ‘Raadselachtig’ zegt de één. ‘Niet te verklaren volgens de economische normen,’ zegt de ander. Wat kunnen we hieruit concluderen? De economische normen deugen niet. Tijd om die te veranderen met een gouden aandeel voor werkenden betogen Lilian Marijnissen en Mahir Alkaya.
Al dertig jaar wordt aan bedrijven alle ruimte gegeven om te streven naar winstmaximalisatie voor de aandeelhouders. Zo is de winstbelasting in dertig jaar gehalveerd. Ook zijn onzekere contacten de nieuwe norm geworden. De gedachte hierachter was dat winst voor de bedrijven goed is voor ons allemaal. De winsten rezen inderdaad de pan uit. De 75 grootste beursfondsen maakten nog nooit zoveel winst: 66 miljard in 2018. Tegelijkertijd merkten werknemers daar weinig van: zeventig procent van de totale winst belandde in de zakken van aandeelhouders. Tegelijkertijd groeide het aantal banen amper bij deze bedrijven. Sterker nog: bij de meeste van deze bedrijven loopt de werkgelegenheid terug.
Het is door deze cijfers dat de neoliberale economen nu met de handen in het haar zitten. Want groeiende winsten blijken helemaal geen garantie voor groeiende welvaart voor iedereen. En ook voor bedrijven zelf kan een eenzijdige blik op aandeelhouderswaarde schadelijk zijn. Het is daarom tijd om de balans tussen kapitaal en arbeid te herstellen. Zonder werkenden is er geen winst. Is het dan ook niet rechtvaardig dat ze daar hun eerlijke deel van op kunnen eisen?
Wij nemen daarom het initiatief voor een “gouden aandeel” voor werkenden. Bij elk bedrijf in Nederland met meer dan 100 werknemers krijgt de werknemersvereniging een niet verhandelbaar aandeel. Dat aandeel geeft de werknemers recht op inspraak bij ingrijpende beslissingen van het bedrijf en recht op winstdeling. Zo kunnen overnames, fusies en exorbitante salarisverhogingen voor de bedrijfstop niet meer plaatsvinden zonder toestemming van de werknemers. Dat geeft niet alleen meer betrokkenheid bij het werk, het zal bedrijven ook dwingen hun werknemers fatsoenlijk te belonen. Het gouden aandeel geeft ook recht op winstdeling. Zo profiteren werknemers mee wanneer er dividend wordt uitgekeerd aan de aandeelhouders. Elke werknemer krijgt een even groot deel van deze winstuitkering. Het minimumpercentage leggen we vast in de wet. Vakbonden kunnen altijd een hoger deel uit onderhandelen, als daar ruimte voor is.
Winstdeling en zeggenschap als tegenhanger van de almacht van aandeelhouders. Van veertig jaar feest voor de enkeling aan de top, naar een eerlijk deel voor iedereen. Geen dictaten uit de directiekamer maar democratisering van het werk. Zo zetten we een eerste stap op weg naar een nieuwe, rechtvaardige economie.
Dit opiniestuk verscheen in het Algemeen Dagblad op 14-06-2019.
