Raar, die oproep dat Jan Marijnissen moet stoppen

De vertrekkende SP-leider is door vriend en vijand geprezen om zijn politieke talent. Waarom zou de partij dat talent niet zoveel mogelijk blijven benutten?

Ooit, toen de SP nog een kleine lokale partij was, kregen leden die wilden studeren, het advies om rechten of medicijnen te kiezen. Dan konden ze na hun studie worden ingezet op juridische spreekuren van de partij en in de eigen medische centra. Die tijd is weliswaar allang voorbij, maar bij SP-afdelingen proef je nog altijd iets van die sfeer: het gaat in het leven niet om de baan, maar om het ideaal.

Ik moest eraan denken toen ik dinsdagavond in 'Nova', na het aftreden van Jan Marijnissen, twee SP'ers uit Oss zag optreden. In 1970 zetten zij samen met Jan de zo succesvolle partijafdeling op poten, daarna vervulden ze allerlei functies. Veel van die -inmiddels oudere- SP'ers lieten een goedbetaalde baan schieten omdat ze veel tijd wilden steken in een betere, socialere samenleving.

Dat maakt de SP een bijzonder fenomeen in de Nederlandse politiek. De volksvertegenwoordigers storten blijmoedig een fors deel van hun inkomen in de partijkas. Omdat ook voor hen dat politieke baantje niet het doel is waarnaar ze streven.

Jan Marijnissen vormt daarop geen uitzondering. Wie zijn sobere burgermanshuis bezoekt, realiseert zich wat hij -materieel- heeft laten schieten door zijn leven in dienst te stellen van een ideaal. Hij en al die anderen hebben dat overigens nooit als een opoffering ervaren. Integendeel: ik kon constateren hoe ze na 35 jaar nog steeds strijdlustig waren en… vrolijk.

Voor wie die partijcultuur kent, klinken daarom de commentaren op de aankondiging van Jan Marijnissen om zich terug te trekken als fractievoorzitter, nogal pedant. Hoofdredactionele commentatoren menen de SP te moeten vertellen wat nu het beste is voor haar toekomst: Marijnissen moet zo snel mogelijk 'zijn bankje opruimen' en helemaal uit de Kamer verdwijnen.

Marijnissen mag door vriend en vijand worden geprezen om zijn politieke kwaliteiten, die kan hij kennelijk alleen maar etaleren als fractieleider. Nu hij die functie fysiek niet meer kan volhouden, maar wel wil aanblijven als Kamerlid, zijn ze kennelijk onbelangrijk en is de boodschap: 'Wegwezen, Jan! Jouw tijdperk is voorbij.'

Hoe bevoogdend en slecht geïnformeerd klinkt het argument dat hij zijn opvolgster voor de voeten zal gaan lopen. Hoe bedenkelijk is de stelling dat hij door te blijven 'een troebel klimaat rond het leiderschap' schept (NRC Handelsblad). Is dat ook gezegd toen Wim Kok fractieleider van de PvdA werd en zijn voorganger Den Uyl in de Kamer bleef zitten?

Hoe kwaadaardig is het argument: 'Het aanblijven in de coulissen doet denken aan Poetin, die Medvedev in de gaten blijft houden', in het hoofdredactionele commentaar van Trouw. Alsof Marijnissen de regels (welke?) wil omzeilen om aan de touwtjes te blijven trekken. Uit zo'n tekst walmt de vooringenomenheid tegen de SP je tegemoet. Als Mao er niet bij kan worden gesleept dan Poetin maar, als het maar riekt naar ondemocratisch handelen.

Over zulke adviezen kun je beter de schouders ophalen en je eigen koers varen. Maar wat wordt die koers? Hoe zien we Jan Marijnissen terug? Zien we hem wel terug?

Het is natuurlijk mogelijk dat hij na een zomerse bezinningstijd besluit om toch uit de Kamer te stappen en wie weet wel uit de politiek. Zelfs dat laatste zou niemand hem kwalijk nemen na alles wat hij heeft gepresteerd voor de SP. Marijnissen heeft het recht om zelf over zijn toekomst te beslissen. De kans dat hij een dikke baan bij de ING pakt lijkt uitgesloten.

Maar als hij zich houdt aan zijn voornemen en in de Tweede Kamer blijft, dan zou de SP-fractie wel gek zijn om de 'media-adviezen' te volgen en hem koud af te serveren. Ze zullen integendeel graag gebruik blijven maken van zijn enorme kennis, ervaring en politieke instinct.

De SP is een beweging waarbinnen mensen zich op wisselende plekken inzetten en het baantje er minder toe doet. Tiny Kox was partijsecretaris en is nu fractievoorzitter in de senaat, Remi Poppe was milieuactivist, werd Kamerlid, werd weer actievoerder en is opnieuw Kamerlid, Hans van Hooft was partijvoorzitter, werd raadslid en is nu wethouder. En Jan Marijnissen? Die is creatief genoeg om zelf te bedenken hoe hij verder kan draaien in de partij die hij groot hielp maken.