De prins wil van de prins geen kwaad weten

Kroonprins Willem-Alexander heeft zich op opmerkelijke wijze gemengd in de discussie over Jorge Zorreguieta, door Videla als nuttige bron aan te wijzen voor de Nederlandse pers. En in de marge van zijn uitlatingen liet de prins blijken dat de monarchie niet automatisch van alle tijden is, maar een zichzelf moderniserend, kwetsbaar bedrijf. Misschien is het dan nu – ook voor de minister-president – eindelijk tijd voor een politiek debat over de kroonprins en zijn voorgenomen huwelijk, en de monarchie als zodanig.

"De monarchie is een zichzelf voortdurend moderniserend bedrijf, anders had het al niet meer bestaan." Met deze oneliner of soundbyte roept onze kroonprins meer vragen op dan hij ermee beantwoordt. Bijvoorbeeld de vraag in welk modern bedrijf het zoontje van de baas automatisch de nieuwe baas wordt via een achterhaald systeem van erfopvolging, los van z'n geschiktheid. Maar ook de vraag welk bedrijf het zich kan permitteren z'n opdrachtgevers te schofferen door uitgerekend generaal Videla aan te wijzen als bron voor de betere nieuwsgaring. Dezelfde generaal die eerst bij hoog en bij laag de verdwijningen van politieke tegenstanders ontkende en daarmee de moeders van de Plaza de Mayo voor dwaas uitmaakte, ontkent nu het geven van belastende interviews over z'n bloedige regime aan de schrijvers van El Dictador.

Waarom organiseert de kroonprins een zoekspelletje voor de meereizende pers in New York door naar een ingezonden brief in een Argentijnse krant te verwijzen en noemt hij de naam van de auteur niet gewoon zelf? En dat terwijl hij wel de Nederlandse pers wil duidelijk maken dat deze zelfde pers z'n werk niet goed doet door niet bij deze anonymus te rade te gaan. Als deze dan vervolgens, op de dag dat de omstreden amnestiewet in Argentinië ongrondwettig verklaard wordt, de hoofddader blijkt te zijn van alle misdaden die tijdens het Videla bewind gepleegd zijn, moet worden vastgesteld dat de prins of niet bij zinnen was, of doelbewust aanstuurt op het einde van zijn aspiraties voor het koningsschap of zelfs de monarchie als stelsel.

Wie op 6 maart verwijst naar een Argentijnse krant van 27 februari mag geacht worden daarover ruim overleg te hebben gevoerd met ingewijden en adviseurs. Hier kan geen sprake zijn van een opwelling. Integendeel, er moet gevreesd worden dat de spindoctors rond het koningshuis welbewust kiezen voor de aanval, en daarmee voor steun aan Jorge Zorreguieta en daarmee het misdadige regime Videla. Het verweer van de minister-president dat de kroonprins met zijn uitlatingen geenszins heeft willen zeggen dat hij de inhoud van de bewuste ingezonden brief onderschrijft lijkt onzinnig omdat daarmee elke zin en betekenis van de opmerking van de kroonprins vervalt.

De discussie over het aanstaande huwelijk lijkt zich ondertussen steeds meer toe te spitsen op de vraag hoe erg het zou zijn als iemand die actief deel uitmaakte van het schrikbewind Videla naast onze koningin op het bordes of in de kerk zou verschijnen. Die vraag lijkt mij inmiddels echter steeds meer van secundair belang. Hare Majesteit heeft haar antwoord op die vraag immers reeds gegeven door de maatschappelijke discussie te doorkruisen met het ten paleize ontvangen van de familie Zorreguieta. En nu ook de kroonprins inzage heeft gegeven in zijn denktrend in deze, lijkt het erop dat men binnen het Koninklijk Huis (en het kabinet?) de vraag rond de plaats van Jorge Zorreguieta al heeft beantwoord. Van groter belang lijkt de vraag of een kroonprins die willens en wetens een relatie doorzet met iemand uit een dynastie met een zéér beladen verleden, koning kan worden. Kennelijk worden de symboolfunctie van het koningschap, de grote waarde die veel onderdanen hechten aan het eerbiedigen van mensenrechten, en de kwalijke kanten van het vergoelijken van misdadigers als Videla niet begrepen door onze kroonprins. Ik heb niet veel verstand van de mores die samenhangen met een systeem als erfopvolging, maar een kind zou moeten kunnen begrijpen dat een verwijzing naar Videla, een acceptatie van diens dienaar en een flirt met diens dochter voor een als geschiedkundige afgestudeerde met aspiraties voor het koningsschap niet te rijmen valt. Immers, wie kan uitleggen waarom de moderne monarchie zich nog steeds bedient van erfopvolging, terwijl in geval van de kandidaat koningin wordt gesteld dat alleen de kandidaat telt en niet de achtergrond van haar ouders. Die spagaat is moeilijk te maken voor mensen die zich inzetten voor mensenrechten en geen begrip op kunnen brengen voor het selecteren van een kandidaat koningin in kringen waar ondemocratisch gedacht en gehandeld wordt en mogelijk zelfs directe of indirecte schuld aan misdaden tegen de menselijkheid gezocht moet worden.

Het is onbegrijpelijk dat het kabinet de discussie op haar beloop lijkt te laten en dat vanuit de koninklijke familie slechts gegispt wordt op mensen die hun journalistieke taak vervullen. Het feit dat premier Kok er alles aan doet de discussie uit te stellen tot het moment dat er sprake is van voldongen feiten, doet niets af aan het feit dat escapades als nu vertoond schadelijk zijn voor de monarchie en erger dan dat, schadelijk zijn voor het gezag van het openbaar bestuur. Als de prins en z'n adviseurs niet kiezen en de regering zich blijft hullen in stilzwijgen of nietszeggendheid, zullen wij moeten kiezen. Bij het maken van die keuze baseer ik me liever op de ervaringen van de dwaze moeders, dan op de mening van een misdadige generaal die ten onrechte op vrije voeten verkeert.