Sla handen ineen voor sociaal en groen belastingstelsel

Progressieve partijen moeten de handen ineenslaan voor een belastingstelsel dat Nederland socialer, groener en welvarender maakt.

De vernieuwing van het belastingstelsel moet aangegrepen worden om de lasten op arbeid te verlagen, duurzame groei te bewerkstelligen en de groeiende ongelijkheid te verkleinen. Dit is hét moment voor progressieve partijen om hierin samen op te trekken.

Dwars door oppositie-, coalitie- en gedoogpartijen heen kan progressief Nederland nu samen inzetten op een stelsel dat voor meer banen zorgt, duurzaamheid beloont en de vermogensongelijkheid aanpakt. De SP nodigt progressieve partijen, vakbonden en andere maatschappelijke organisaties uit die handschoen op te pakken. Laten wij nu samenwerken aan een belastingstelsel dat Nederland voor de komende decennia socialer, groener én welvarender maakt.

Het huidige belastingstelsel is in naam progressief, maar in praktijk een ingewikkeld doolhof met achterdeurtjes om het betalen van belasting te vermijden. Kijken we naar de totale lastendruk - inclusief aftrekposten, sociale premies en indirecte belastingen - dan is in Nederland de facto sprake van een vlaktaks; iedere inkomensgroep betaalt rond de veertig procent van het inkomen aan belastingen en premies.

58 procent

De belastingdruk op inkomen uit arbeid in Nederland behoort tot de hoogste in Europa. Van de totale belastinginkomsten in Nederland, wordt 58 procent bijeengebracht door de belasting op inkomen uit arbeid. Alleen in Zweden is dat percentage nog hoger.

Opvallend is dat het vooral de werknemers zijn die een groot deel van de belastingen bijeenbrengen. Nederland doet het hiermee beduidend slechter dan in de rest van de EU. Bedrijven betalen maar veertien procent van de totale belastinginkomsten, waar het gemiddelde in Europa zo'n 20 procent bedraagt.

Progressieve partijen kunnen de toon zetten in de discussie over een nieuw belastingstelsel door te pleiten voor een stelsel dat niet alleen eenvoudiger maar ook groener en socialer is.

De dupe

Lastenverlichting komt in zo'n stelsel toe aan werknemers, bijvoorbeeld door het belastingtarief in de eerste schijf te verlagen en de arbeidskorting en algemene heffingskorting te verhogen. Het midden- en kleinbedrijf verdient steun, ondernemers zijn nu de dupe van accijns- en btw verhogingen.

Net als burgers profiteren bedrijven en multinationals van het goede onderwijs, de infrastructuur en zorg en de voorzieningen die we in ons land hebben. Het is dan ook niet meer dan logisch om de grootste bedrijven en multinationals hiervoor een fair share te vragen.

De scheefgroei in belastingeopbrengsten tussen burgers en bedrijven dient daarom gecorrigeerd te worden. De winstbelasting voor de allergrootste bedrijven is de afgelopen decennia verlaagd. In 2001 bracht de winstbelasting nog 18 miljard euro op, in 2013 was daar nog maar 12 miljard van over. Een verhoging van het tarief van de winstbelasting voor grote bedrijven en multinationals is dan ook meer dan gerechtvaardigd.

Constructies die durfkapitalisten gebruiken om bedrijven belastingvrij vol schulden te pompen dienen te worden beperkt. Deze renteaftrek kost de staat miljarden en brengt schade aan gezonde bedrijven.

Vermogensongelijkheid is gestegen

Mede door het fiscaal ontzien van grote vermogens, is de vermogensongelijkheid in Nederland flink gegroeid. De twee procent rijkste Nederlanders heeft bijna een derde van al het vermogen in handen. Gewone spaarders betalen 1,2 procent belasting. Dit is meer dan de rente die spaarders krijgen. Spaarders betalen evenveel belasting als beleggers, ook al behaalt deze laatste groep hoge rendementen.

Om deze ongelijkheid te bestrijden is het zaak om de vermogensrendementsheffing, die kleine spaarders dupeert, maar grote beleggers ontziet, om te zetten in een vermogenswinstbelasting. Zo worden daadwerkelijke rendementen belast en de ongelijkheid aangepakt.

Een vereenvoudigd belastingstelsel gooit de achterdeurtjes dicht die het voor grote vermogenden en de beruchte geldzak-bv's mogelijk maakt om het betalen van belastingen eindeloos uit te stellen. Een fiscaal stelsel waarin enkel de brave burger en niet de rijke slimmerik belasting betaalt is onhoudbaar. Het zet de betaalbaarheid van collectieve voorzieningen onder druk en het ondermijnt de solidariteit. Aftrekposten moeten daarom worden afgebouwd en de hypotheekrenteaftrek kan worden beperkt voor de duurste huizen en allerhoogste inkomens.

Tot slot dienen in een nieuw belastingstelsel vervuiling, energieverbruik en verontreiniging een hogere prijs te hebben. De maatschappelijk kosten van vervuiling worden immers ook op de hele samenleving afgewenteld.

Een belastingstelsel dat grootverbruikers bevoordeelt boven de gewone burger is onhoudbaar; wie zuinig is op het milieu en energie zou belastingvoordelen moeten krijgen. Een verschuiving van belastingen op consumptie naar een belasting op vervuiling maakt ons stelsel groener én socialer. De vervuiler betaalt; wie 'groen' is profiteert.

Er zijn volop mogelijkheden voor een socialer en groener belastingstelsel. Wij zien het als een taak voor progressieve partijen, vakbonden en andere maatschappelijke organisaties om samen op te trekken voor een dergelijk stelsel. Laten we nu de handen ineenslaan zodat de jeugd van nu in de toekomst kan rekenen op een sociaal en groen belastingstelsel.

Door: Emile Roemer is fractievoorzitter van de SP in de Tweede Kamer, Farshad Bashir is SP Tweede Kamerlid. Dit artikel stond op 26 maart 2015 in De Volkskrant.