Pak de trein terug: stop marktwerking op het spoor
De NS krijgt van PvdA-staatssecretaris Sharon Dijksma nog één kans om de treinen op de hogesnelheidslijn (HSL) naar behoren te laten rijden. Gebeurt dit niet, dan staat zij concurrentie op het spoor toe. Met dit dreigement neemt zij de zoveelste heilloze afslag op de weg die marktwerking heet en waarvan de conclusie jaar na jaar steeds dezelfde is: de reiziger staat in de kou.
Dat het triest gesteld is met de treindienst op de HSL, ontkent niemand. Intercity Defect, zo wordt de kwakkelende treindienst door reizigers genoemd. Stilvallende treinen, uitgevallen diensten en reizigers die als haringen in een ton over een miljoenen kostend spoor worden vervoerd, zijn aan de orde van de dag. Er moet een oplossing komen, maar dan moeten we wel eerst kijken waar al deze problemen vandaan komen.
Marktdenken
Het begon allemaal mooi. Een internationale treinverbinding waarover reizigers met hoge snelheid heen en weer kunnen pendelen tussen grote Europese steden. Toen dit project in de jaren 90 startte, was de Nederlandse politiek volledig in de ban van het marktdenken. Het rapport van de parlementaire enquêtecommissie over het Fyra-debacle, 'De reiziger in de kou', legt dit pijnlijk bloot.
De toenmalige regering wilde 'marktspanning' creëren. De NS zag zich genoodzaakt haar strategische positie op het spoor te verdedigen en telde veel te veel geld neer om op de HSL te mogen rijden. Hierdoor kwam het bedrijf aan de rand van de afgrond te staan. Daarnaast werd het beheer van spoor, wissels en veiligheidssystemen bij de NS weggehaald en bij ProRail ondergebracht. Deze kunstmatige scheiding in het kader van de marktwerking heeft de technische problemen op het HSL-spoor nog verder vergroot.
Onlangs verscheen naar aanleiding van het Fyra-rapport een nieuw rapport waarin onderzocht is hoe de samenwerking op het spoor georganiseerd moet worden. Hieruit blijkt dat het aanbestedingsdenken nog volop rondwaart. Bij de optie dat de NS weer een staatsbedrijf wordt, wordt als risico een 'lagere kwaliteit van spoorvervoer' genoemd. Terwijl we nu kunnen vaststellen dat het juíst de marktwerking is die tot ondermaats spoorvervoer leidt. Concurrentie op de HSL is dus niets meer dan vuur met vuur bestrijden en zal de geconstateerde problemen niet verhelpen.
Het is tijd voor een radicaal andere koers. Laten we de marktwerking op het spoor als een gepasseerd station beschouwen en die belachelijke verzelfstandiging terugdraaien. De SP wil dat het openbaar vervoer over het spoor weer een publieke dienst wordt. Alleen zo neemt de overheid haar verantwoordelijkheid voor goed vervoer en krijgt de reiziger snel en betrouwbaar openbaar vervoer. Binnenkort spreekt de Tweede Kamer over het openbaar vervoer. Daar zal de SP de staatssecretaris alsnog ter verantwoording roepen. Laten we de trein weer terughalen!
