Waar is het fatsoen van de economische reuzen?
Met marketingstunt Black Friday schroeven bedrijven als Amazon hun groeiende winsten nog verder op. Intussen betalen zij hun werknemers het minimale en dragen zij nauwelijks belastingen af. Er moet een einde komen aan de zakkenvullerij van grote bedrijven, met eerlijke belastingen en het delen van winsten met de mensen die ze mogelijk maken.
Gisteren was het Black Friday, een dag die is overgewaaid uit de nog net iets meer kapitalistische Verenigde Staten. Het is een dag waarop winkels klanten lokken met enorme kortingen, als opening van het zogenaamde ‘Christmas Shopping Season’. Het is ook de dag die dit jaar door een wereldwijde coalitie, bestaande uit organisaties als Progressive International, Greenpeace, UNI Global Union en Taks Justice Network, wordt aangegrepen om aandacht te vragen voor de gevolgen die hyperconsumentisme heeft op onze samenleving. Met een open brief richt deze coalitie zich specifiek op Amazon: ‘to Make Amazon Pay’.
Amazon heeft de twijfelachtige eer de rijkste man ter wereld als CEO te hebben: Jeff Bezos. Bezos is met een vermogen van 182 miljard dollar inmiddels rijker dan Bill Gates. En terwijl miljoenen mensen vechten om hun hoofd boven water te houden tijdens de COVID-19-pandemie kon Bezos dankzij deze pandemie nog eens 9,2 miljard dollar bijschrijven op zijn rekening.
Sinds dit jaar werkt Amazon ook vanuit Nederland. Zo’n 10 miljoen mensen per maand bezoeken inmiddels de Nederlandse website en de abonnementsdienst Amazon Prime heeft in Nederland 1 miljoen gebruikers. En hoewel Amazon heeft kunnen floreren dankzij publieke voorzieningen in allerlei landen, zoals goede infrastructuur en sociale zekerheid, draagt de multinational daar nauwelijks aan bij. In 2019 betaalde Amazon bijvoorbeeld maar 1,2% belasting in de Verenigde Staten, het land waar het hoofdkantoor zit. Daarnaast is bekend dat werknemers van Amazon vaak in gevaarlijke omstandigheden werken (onlangs staakte een deel van het personeel nog, omdat het bedrijf zich niet hield aan de coronarichtlijnen), hun loon nauwelijks wordt verhoogd en ze gestraft worden als ze zichzelf verdedigen of organiseren.
Nederland kent helaas vergelijkbare situaties. Ahold Delhaize maakte in 2019 2,7 miljard euro winst, terwijl in de distributiecentra werknemers voor een hongerloontje op een tijdelijk contract werken en afgesnauwd worden als ze hun targets niet halen. De topman van Heineken verdiende in 2019 236 keer zoveel als de gemiddelde werknemer. Ook in Nederland zijn er grote bedrijven die vooral profiteren, maar weinig teruggeven: de vier grootste tabaksbedrijven ter wereld sluizen jaarlijks voor 7,5 miljard euro aan dividend, rente en royalties door Nederland om hun belastingdruk te verlagen.
Het kan niet zo zijn dat een kleine groep mensen haar vermogen ziet groeien zonder er iets voor te hoeven doen, terwijl miljoenen werknemers voor lage lonen en onder slechte werkomstandigheden deze winsten mede mogelijk maken. Het is tijd voor een eerlijkere verdeling van de welvaart. Het is tijd dat bedrijven eerlijk belasting betalen in de landen waar zij ook profiteren van de publieke voorzieningen, tijd dat de lonen worden verhoogd, zodat mensen weer fatsoenlijk kunnen rondkomen en om winst en zeggenschap eerlijk te delen, met winstdelingsregelingen of aandelen voor werknemers. Het is tijd voor eerlijk delen. 'Make Amazon Pay.' Laat bedrijven eerlijk betalen.
Bart van Kent, Tweede Kamerlid SP
Gijs van Dijk, Tweede Kamerlid PvdA
Paul Smeulders, Tweede Kamerlid GroenLinks
Dit opinieartikel verscheen ook in het AD van 28 november 2020.
