Repressie van Turkije gaat over de grens
De vrijheid van meningsuiting en persvrijheid staan al jaren onder grote en bovendien toenemende druk in Turkije. Dat blijkt onder meer uit de wereldwijde persvrijheid-index die Verslaggevers Zonder Grenzen jaarlijks opstelt. Turkije scoorde vorig jaar al uiterst belabberd, maar daalde afgelopen jaar verder af naar nummer 151 – lager dan Venezuela, Rusland en Tadzjikistan. Slechts 29 landen presteerden nog slechter. Ter vergelijking, Nederland staat op nummer 2.
Journalisten
Turkije scoort ook elk jaar bijzonder slecht wat betreft journalisten die achter slot en grendel zijn gezet vanwege hun werk. Dat blijkt uit het overzicht dat het Comité ter Bescherming van Journalisten aan het einde van elk jaar opstelt. Alleen China, Egypte, Iran en Eritrea deden het in 2015 nog slechter. Beruchte voorbeelden zijn de twee journalisten van de krant Cumhuriyet, die opgepakt zijn omdat zij schreven over wapenleveranties van de Turkse geheime dienst aan strijders in Syrië.
Naast journalisten worden ook kranten aangepakt. Recent werd bijvoorbeeld de oppositiekrant Zaman door de regering overgenomen. Van de ene op de andere dag was de berichtgeving over het optreden van president Erdogan niet meer kritisch maar lovend.
Belediging
Belediging van het staatshoofd wordt ook steeds harder aangepakt. Onlangs meldde de Turkse justitie dat sinds het aantreden van de president, in 2014, bijna 2000 rechtszaken zijn begonnen wegens belediging van de president. Onder de aangeklaagden zijn journalisten, cartoonisten, academici en zelfs leerlingen van middelbare scholen.
Hoewel de toenemende repressie vooral in Turkije voelbaar is, gaat deze ook steeds vaker de grens over. De arrestatie van Ebru Umar, die van Turkse komaf is, is slechts het laatste voorbeeld. Eerder was er al het bericht dat het Turkse consulaat in Rotterdam vraagt namen te melden van mensen die per mail of sociale media lasterlijke of beledigende dingen zeggen over Erdogan of Turkije. Verder zou een adviseur van Erdogan Nederlandse Turken helpen om via internet aangifte te doen tegen cabaretier Hans Teeuwen, die vorige week beledigende woorden sprak over de Turkse president.
Vorig jaar werd bovendien tot twee keer toe journaliste Fréderike Geerdink opgepakt. Haar werd propaganda voor een terroristische organisatie ten laste gelegd. Dit omdat ze kritisch schreef over de onderdrukking van de Koerden in het zuidoosten van het land – onderdrukking die alleen maar is toegenomen sinds de escalatie van het geweld in het gebied sinds zomer vorig jaar. Eveneens vorig jaar werd de Nederlands- Turkse journalist Mehmet Ulgur opgepakt. Hij moest zich verantwoorden voor een incident uit 2013, toen hij met zijn telefoon foto's maakte in een Turkse rechtszaal.
Tegenwerking
Eerder al, in 2013, kreeg NOS- en NRC-correspondent Bram Vermeulen te maken met tegenwerking van de Turkse autoriteiten. Hij belandde op een zwarte lijst en mocht het land niet meer in. Jaren daarvoor al, in 2006, werd de Turks-Nederlandse journaliste Füsun Erdogan in Istanbul gevangengezet. Zij werd tot levenslang veroordeeld voor het leiden van een linkse organisatie die Turkije als terroristisch aanmerkt. De Nederlandse Vereniging van Journalisten heeft altijd voor haar vrijlating gepleit, omdat zij vanwege haar werk opgesloten zou zitten. In 2014 kwam zij plotseling vrij.
Ook in andere EU-landen neemt de Turkse repressie toe. In Duitsland is onlangs door bondskanselier Angela Merkel de weg vrijgemaakt voor vervolging van de komiek Jan Böhmermann vanwege belediging. En in Zweden is vanuit de Turkse ambassade in Stockholm een tv-zender onder druk gezet om een documentaire over de genocide op Armeniërs niet uit te zenden.
Repressie
Deze en vele andere voorbeelden van toenemende repressie, in Turkije, maar steeds meer ook in Nederland en andere EU-landen, maken duidelijk dat Turkije geen respect heeft voor fundamentele waarden die onlosmakelijk verbonden zijn aan de EU. Zolang vrijheid van meningsuiting en persvrijheid onder vuur blijven liggen, kan er geen sprake zijn van verdere toenadering tot de EU.
Dit artikel verscheen eerder in onder meer het Eindhovens Dagblad
