WE MOETEN DE STRIJD VAN ONDEROP STEUNEN
Op het eerste gezicht is de ‘normalisatie’ tussen Israël en een tweetal Arabische staten opmerkelijk. Vrede in het Midden-Oosten, schept president Trump op. Op het eerste gezicht is de ‘normalisatie’ tussen Israël en een tweetal Arabische staten opmerkelijk. Maar is het meer dan een verkiezingsstunt? SP-Tweede Kamerlid Sadet Karabulut ziet andere wegen naar vrede.
Vlak voor de Amerikaanse verkiezin-gen sluit president Trump in september vredesakkoorden in het Midden-Oosten. Tussen Israël enerzijds en de Golfstaten Verenigde Arabische Emiraten (VAE) en Bahrein anderzijds. Eerder was er al het vredesplan voor Israël en de Palestijnen. Goed bezig, die Trump?
‘Eerst even over die term vredesakkoorden: er was helemaal geen oorlog tussen Israël en die twee staten. Er waren eigenlijk al nor male betrekkingen tussen deze landen; het is nu alleen geformaliseerd. De term historisch die Trump graag gebruikt, is overdreven.’
En dat plan voor Israël en Palestina?
‘Over de lang aangekondigde deal of the century waren de verwachtingen hoog-gespannen. Sommigen verwachtten een einde aan de bezetting in dat plan. Het tegendeel is waar.’
Wat houdt die deal dan in?
‘De bezetting duurt voort, stukken bezet gebied zullen worden over gedragen aan Israël. Het is ook geen akkoord. De Palestijnen zijn natuurlijk absoluut niet akkoord met het weggeven van land dat al bezet is. Er zit voor de Palestijnen hele-maal niks in deze zogenaamde doorbraak van de eeuw. Het dient vooral de agenda van Trump en van de Israëlische premier Netanyahu. Zij bedienen de evangelisten, de zionisten en de rechts-radicale flank in zowel de VS als Israël.
De akkoorden tussen Israël, VAE en Bahrein zouden ook betekenen dat de annexatie door Israël van grote delen van de Weste-lijke Jordaanoever en de Jordaanvallei niet door zou gaan. Dat zou terecht zijn. De twee staten-oplossing, waarbij de Palestij-nen recht hebben op een eigen staat, het afgepakte land terugkrijgen en zelf bestu-ren, is internationaalrechtelijk erkend. De Nederlandse regering staat erachter en ook de SP steunt dat. Die oplossing gaat in rook op als Israël dat land gewoon inpikt.’
Je zegt dat de deals zouden betekenen dat die annexatie niet doorgaat? Maar Israël gaat toch gewoon door met annexeren?
‘Dat is zeker niet uitgesloten. Premier Netanyahu deed een ver kiezingsbelofte dat er grote stukken geannexeerd zouden worden. In reactie op die deals heeft Netanyahu laten weten dat ze niet betekenen dat hij daarvan afziet. En feitelijk is het zo dat er dit jaar een recordaantal huizen is gebouwd voor kolonisten en daarmee is de facto annexatie nog nooit zo hard gegaan. Dat is een grote onrechtvaardigheid voor het Palestijnse volk, maar ook voor de Israëli’s. Je zou namelijk willen dat je met je buren in vrede kan leven. Dat zit er op deze manier niet in.’
Ik probeer te begrijpen waar dievredesdeals nou eigenlijk over gaan.
‘Ten eerste is het voor binnenlands gebruik van zowel Netanyahu als Trump. Ten tweede maken Israël en de VS zo een vuist tegen hun aartsvijand Iran. Ten derde schuilen er grote economische belangen achter. Er worden heel grote wapendeals gesloten. Israël geeft toestemming voor grote wapenleveranties aan VAE en Bahrein door de VS. Die toestem-ming is nodig omdat de VS heeft afgesproken met Israël dat zij altijd de belangen van de staat Israël vooropstellen in het Midden- Oostenbeleid. En dus ook bij het verkopen van wapens in dat gebied. Het idee is nu dat VAE F35-vliegtuigen mag kopen; Israël gaat akkoord mede omdat die minder hightech zijn dan hun eigen vliegtuigen. En voor Bahrein staan F16-leveranties te wachten.’
Dus onder de noemer vredesakkoorden worden wapens naar het gebied geëxporteerd.
‘Ja, en die vormen daarmee dus juist een bedreiging van de stabiliteit in de regio. Want daar is natuurlijk meer aan de hand dan alleen Israël-Palestina. De invloed van Iran, Turkije die de eigen invloed probeert uit te breiden.’
Is het nog relevant dat zowel VAE als Bahrein dictaturen zijn?
‘Dat is natuurlijk een probleem. Maar je ziet dat Israël – dat zichzelf graag de enige democratie in het Midden-Oosten noemt – de ogen sluit voor dit probleem, als het bondgenoten zijn. Net als de VS en net als Europese landen. Puur om economische belangen hebben wij warme banden met Arabische dictaturen; dan zijn mensen-rechten ineens minder belangrijk. In Saudi-Arabië worden vrouwenrechten-activisten vastgezet, VAE en Bahrein onderdrukken hun eigen bevolking en ook in Israël worden mensenrechtenorganisaties steeds harder aangepakt. Hamas en in mindere mate de Palestijnse Autoriteit schenden ook mensenrechten..’
Dit is toch allemaal een erg somber beeld. Hoe zou het dan wel moeten?
‘Het begint ermee – net als hier in Neder-land – dat de mensen het beleid bepalen, dat hun wensen en belangen doorslaggevend zijn voor wat er gebeurt. Dat allereerst. Wij kunnen het hier vanuit Nederland ook niet bepalen voor mensen in het Midden- Oosten. De mensen daar moeten het bepalen. En aan ons is het om hun strijd te steunen. Hun strijd voor de rechten die hen toekomen als mens, voor het recht om hun staat op hun eigen manier in te richten. Dus zonder dictators.’
Wat kun je daarvoor vanuit Nederland doen?
‘Je kunt hun strijd steunen door te doen wat we kunnen tegen, in het geval van de Palestijnen, de bezetting en annexatie. Hoe? Erkennen van Palestina. En door opschorting van het EU-associatieakkoord bijvoorbeeld. Of wat dacht je van stoppen met samenwerking met het Israëlisch leger. Allemaal stappen waarin die verdra-gen voorzien – op papier dus – alleen het gebeurt niet. Zo hebben we vastgelegd dat je bezetting niet mag faciliteren en er niet van mag profiteren. Officieel EU- en Nederlands beleid. Toch zijn er bedrijven die geld verdienen aan de bezetting. Dat kún je aanpakken. Gewoon handhaven van wat we op papier hebben geregeld.
Waarom houdt Nederland zich daar niet aan?
‘Dat heeft met macht te maken, belangen, bondgenootschappen en politieke onwil. Toen Rusland de Krim annexeerde, zijn er sancties opgelegd. Bij Israël doen we dat allemaal niet.’
Waar komt die politieke onwil vandaan?
'Vanwege geopolitieke belangen maar bijvoorbeeld ook omdat er niet veel druk vanuit de samenleving is. Dat heeft weer te maken met de complexiteit, de propaganda en gebrek aan kennis. Weten wat er speelt is belangrijk om in beweging te komen. Dus ik ga naar die landen toe, ik spreek met Israëli’s, Palestijnen, Iraniërs enzovoort. Ik heb gezien hoe de muur Palestijnse gezinnen van elkaar scheidt, hoe olijfbo-men worden vernietigd en het land wordt in gepikt. Ik vertel door wat ik gezien en gehoord heb. Het is een lange weg en het heeft al een heel lange historie. En het is een heel groot verhaal. Het gaat over de invloed van het kapitaal, geopolitiek, wapenhandel. We stellen daar rechten van onderdrukte volkeren tegenover en gaan aan de slag.’
Is het appèl op mensenrechten wel voldoende?
‘Het is een afspraak waarop je je kunt beroepen. Je zou kunnen zeggen dat formele juridische rechten te weinig politiek zijn. Maar ze opschrijven is één ding; om ervoor te zorgen dat mensenrechten niet alleen op papier bestaan, is strijd nodig. Dat moet worden afgedwongen. Mensenrechten zijn voor iedereen. Voor Palestijnen en Israëli’s, voor wit en zwart, voor man en vrouw, voor homo en hetero, voor het Oosten en het Westen. En realiseer je dat het opschrijven van die mensenrechten ook niet vanzelf is gegaan. Daar zijn oorlogen aan vooraf-gegaan. Het zijn niet alleen culturele rech-ten, maar ook economische rechten. Je hebt recht op een huis, recht op een zeker bestaan. Het is een houvast om de wereld vooruit te brengen.
Hoe doe je dat als SP-Kamerlid?
‘Een voorbeeld. Op dit moment speelt een wapenexportvergunning, verleend door dit kabinet, aan Nederlandse bedrijven om wapen-onderdelen te leveren aan de Egyptische marine. De Egyptische president Al-Sisi sluit politieke tegenstanders en jour-nalisten op. Egypte is medeverantwoordelijk voor de gruwelijke oorlog in Jemen, waar ze een haven blokkeren en zo de grootste door mensen gemaakte humanitaire ramp veroorzaken. Jemenitische kinderen sterven door honger en westerse bommen. Egypte is ook nog betrokken bij de oorlog in Libië. Nu hebben we afgesproken in Nederland dat als we wapens exporteren, we moeten checken of die wapens niet bijdragen aan onderdruk-king en niet bijdragen aan instabiliteit in de regio. Toch heeft de regering vlak voor de zomervakantie die vergunning gegeven en heeft de coalitie het debat hierover geblok-keerd. Wat wij dan doen is, samen met organisaties als Stop Wapenhandel en met de jongeren van ROOD, de druk opvoeren en het zichtbaar maken. Onder meer door de gevluchte Egyptische klokkenluider Mohamed Ali, die corruptie blootlegde daar, uit te nodigen in de Tweede Kamer. Om de mensen in Egypte ook bij ons een stem te geven.’
Doet Nederland het over het algemeen goed op het gebied van buitenland-politiek?
‘Het wisselt erg. We doen goede dingen, maar het voorbeeld van net is een heel slecht voorbeeld. De grote lijn is dat ons land zich te veel opstelt als vazal van de VS. De politieke steun voor de illegale oorlog in Irak in 2003 bijvoorbeeld, die ons IS heeft gebracht. Ik zou willen dat ons land veel zelfstandiger nadenkt over zulke besluiten.’
Is het niet goed om je aan te sluiten bij sterke bondgenoten?
'Sterker voor wie? Dit zou een goede rede-nering zijn als het ons veiliger maakt. Het Irak-voorbeeld is vrij helder: zulke inter-venties hebben geen veiligheid opgeleverd, maar onveiligheid. Het zou meer stabiliteit opleveren, daar en hier. Libië, Afghanistan, Irak – hoe vind je zelf dat het gaat?’
Is dat je grootste frustratie in de Kamer?
‘Nee, dat is de hypocrisie. Het buitenland-beleid hangt aan elkaar van hypocrisie. Het beleid onder het mom van veiligheid en mensenrechten bedient nog altijd een imperialistische agenda. Ondersteund door propaganda en leugens. Die je ook raken. Als ik een debat over de burgerdoden door Nederlandse bombardementen wil zodat de waarheid boven tafel komt, wordt me verweten dat ik de dappere piloten afval. Gelukkig ben ik het type dat daar alleen maar strijdbaarder van wordt. En ik krijg veel steun. Van SP’ers, van onze ROOD-jongeren die bijvoorbeeld Niet in mijn naam organiseren. En van mensen buiten de partij, die echt wel zien dat het anders moet. Van de contacten die je opdoet, mensen die in het buitenland de strijd voeren. Er zijn wereldwijd bewegingen van onderop, die wij als socialisten kunnen steunen. Rojava in Noord-Syrië; de beweging Barcelona en Comù in Spanje; wat er gebeurt in Bolivia met de socialistische beweging onder leiding van MAS, waar mensen door zich te organiseren een rechtse coup hebben door-staan. Inspirerende voorbeelden. Bommen van bovenaf brengen die vrede niet. Strijd van onderop wel.’
