De 8 vragen over zorgsalarissen

Waarom wil de SP juist nu meer waardering voor zorgverleners?
De afgelopen maanden en nu in de tweede golf weer, draaien zorgverleners – vaak met gevaar voor eigen gezondheid – overuren om mensen zo goed mogelijk te helpen tijdens de coronacrisis. Dat leverde een nationaal applaus op voor de zorg maar leidde niet tot meer structurele waardering voor zorgverleners. Toch is dat wel nodig omdat de zorg al jaren achterloopt als het gaat om salaris. Het personeelstekort is groot en om het werken in de zorg aantrekkelijker te maken is een betere beloning hard nodig. Vorig jaar nog leidde dit tot een historische staking van zorgverleners in de ziekenhuizen. De SP vindt het niet acceptabel dat veel sectoren met miljardensteun worden gered maar dat zorgverleners genoegen moeten nemen met een applaus en een eenmalige bonus.

Is er een politieke meerderheid voor meer waardering voor zorgverleners?
Maandenlang stemde de Tweede Kamer over voorstellen van de SP voor een structurele betere waardering voor zorgverleners. Keer op keer  werd dit geblokkeerd door de partijen in de coalitie: VVD, CDA, D66 en de ChristenUnie. Recent stemde per ongeluk een Kamerlid van de coalitie voor het zoveelste voorstel  voor hogere salarissen . Op dat moment werd in de Tweede Kamer dus een voorstel voor betere waardering van zorgverleners aangenomen. Inmiddels heeft ook de meerderheid van de Eerste Kamer voor een SP voorstel voor meer waardering gestemd. Daar was het geen ‘foutje’ maar steunde een ruime meerderheid ons voorstel. De regering moet deze twee aangenomen voorstellen nu natuurlijk uitvoeren, maar weigert vooralsnog dit te doen.

Op welke manier wil de SP zorgverleners meer en beter waarderen?
De regeringspartijen VVD, CDA, D66 en de ChristenUnie stellen dat de gesprekken over lonen en arbeidsvoorwaarden niet in Den Haag maar tussen sociale partners moeten worden gevoerd. Maar de politiek bepaalt wel hoeveel geld er voor de zorg beschikbaar is en daarmee hoeveel ruimte er is voor hogere lonen en betere arbeidsvoorwaarden. Het afgelopen jaar is immers bijvoorbeeld ook veelvuldig in Den Haag gesproken over hogere salarissen voor leraren. De vraag of er meer geld beschikbaar moet komen voor zorgverleners draait dus om politieke keuzes.

Er zijn verschillende manieren om zorgverleners een beter salaris te geven. De overheid stelt ieder jaar een bedrag beschikbaar voor personele kosten in de zorg. Dit heet de Overheidsbijdrage in de Arbeidskostenontwikkeling (OVA). De overheid kan bijvoorbeeld besluiten om deze bijdrage te verhogen zodat zorgaanbieders meer geld krijgen om zorgverleners beter te betalen. Het bizarre is dat de OVA-ruimte voor dit jaar lager is dan vorig jaar. Volgend jaar zal de OVA-ruimte nog lager uitpakken vanwege de economische krimp. Dat betekent dat er nog minder geld overblijft voor de salarissen in de zorg. De SP wil dat de OVA-ruimte groot genoeg is om hogere  salarissen van te kunnen betalen.

Waarom wil de regering de voorstellen niet uitvoeren?
De minister blijft volhouden dat er al genoeg gebeurt voor zorgverleners. Het salaris in de zorg zou al automatisch stijgen door de koppeling met de ‘markt lonen’. Maar daar blijft in de praktijk weinig van over, omdat ook de pensioenpremies voor zorgverleners hard stijgen. Daarnaast zijn er volgens het kabinet in de CAO’s al voldoende loonsverhogingen afgesproken. De CAO verhoging is echter lang niet voldoende om de jarenlange achterstand recht te trekken. En daarnaast: de prijzen stijgen ook. Ook is zorgverleners een bonus beloofd en heeft de regering een speciale commissie aangesteld die onderzoek gaat doen naar de salarissen in de zorg. De aanbevelingen van de commissie zullen pas door een volgend kabinet uitgevoerd worden. Dat is veel te laat! Kortom; het kabinet doet veel te weinig en meer is nodig om zorgverleners de waardering te geven waar ze recht op hebben.

Waarom zijn hogere salarissen nodig als in de CAO’s al loonsverhogingen zijn geregeld?
Recent zijn er loonstijgingen in de zorg cao's afgesproken. Maar daarvoor was vorig jaar wel een historische staking van het ziekenhuispersoneel  nodig. De loonstijging van zorgpersoneel loopt al jarenlang achter. Deze achterstand moet dus ingehaald worden. Daarnaast zijn in de afgelopen jaren  77.000 zorgverleners hun baan kwijt geraakt in de zorg. Medewerkers in de huishoudelijke zorg moesten op zeker moment tot wel een kwart van hun salaris inleveren door bezuinigingen.

Maar waarom zijn hogere salarissen nodig als ze ook al een riante bonus krijgen?
Het kabinet wil de salarissen structureel niet verhogen. Wel trekt het kabinet in 2020 en 2021 geld uit om zorgverleners twee keer een bonus te geven. Maar de bonus is niet structureel en geldt alleen voor de zorgverleners die op corona-afdelingen hebben gewerkt. Tot op heden hebben veel zorgverleners de bonus nog niet ontvangen en grote groepen zorgverleners hebben helemaal geen recht op de bonus. De bonus heeft dan ook veel woede opgewekt onder zorgverleners. De SP heeft daarom meermaals voorgesteld om naast het structureel verhogen van de salarissen, de bonus aan alle zorgverleners te geven.

Wie gaat die extra waardering voor zorgverleners betalen?
Politiek gaat over keuzes maken. Het kabinet Rutte III geeft ook volgend jaar weer een riant cadeau van 2 miljard aan het bedrijfsleven. Als het aan de SP ligt wordt dat geld ingezet voor salarissen in de zorg. Ook in de zorg zelf is nog steeds veel geld te besparen. Denk bijvoorbeeld aan de buitensporig hoge winsten die de farmaceutische industrie maakt of de artsen die hun eigen bedrijven runnen, volop 'productie' draaien en veel winst maken. De SP wil de winsten en de markt uit de zorg halen. Geld voor zorg, moet naar zorg. Daarmee komen honderden miljoenen vrij die besteed kunnen worden aan een betere waardering van zorgverleners.

Het gaat toch niet alleen om salaris?
Zeker. Het gaat ook over meer zeggenschap voor zorgverleners over hun werk. Minder markt, minder macht van de zorgverzekeraars, minder bureaucratie. En natuurlijk om meer collega’s. Een hoger salaris zal ook helpen om meer collega’s voor de zorg te werven. Dat is heel hard nodig. Er zijn nu al grote personeelstekorten en voor de komende jaren worden er nog grotere tekorten verwacht als we nu niets doen. Er zijn dus dringend meer collega’s nodig in de zorg.