Haagse polonaisepolitiek zette de jeugdzorg in brand

De hervorming van de jeugdzorg is een exemplarisch voorbeeld van hoe ondoordacht beleid en harde bezuinigingen desastreus uitpakken voor mens en samenleving. Net als bij het leenstelsel en het sluiten van de verzorgingshuizen werd in een politieke polonaise - van GroenLinks tot VVD - ingestemd met voorstellen die niet gedragen werden door de bevolking, werknemers en experts. In het geval van de jeugdzorg is dat ten koste gegaan van onze meest kwetsbare jongeren.
 
Het is najaar 2013 als de Tweede Kamer in hoge snelheid zich moet buigen over het voorstel om de jeugdzorg naar de gemeenten over te hevelen. Zorgverleners zouden dichterbij de gezinnen komen en problemen eerder signaleren. De bureaucratie zou afnemen. Maar tijdens deze operatie werden de belangen van het kind, de ouders en het gezin ondergeschikt gemaakt aan de financiële doelstellingen van het kabinet Rutte-Asscher. Er ging 15% van het budget af terwijl de verwachting toen al was dat gemeenten juist meer zouden moeten doen.

De zorg raakte sindsdien enorm versnipperd, van tientallen tot soms wel honderden aanbieders in een gemeente. Daarmee groeide ook de bureaucratie omdat al die gemeenten hun eigen verantwoording eisen en grip willen hebben op prijzen en de inkoop van zorg. Ondertussen worden rekeningen niet altijd op tijd betaald en moeten gemeenten noodgrepen uithalen om de kosten onder controle te krijgen. 

Minister De Jonge stelde dat het woord ‘mislukking’ geen recht zou doen aan al het goede dat sinds de decentralisatie veranderd is. Wij wagen dat de betwijfelen. Zeker, in de gemeente staan hulpverleners dichter bij gezinnen. Maar juist de specialistische en intensieve jeugdzorg lijdt enorm onder het huidige stelsel. Er zijn lange wachtlijsten, kinderen komen onnodig terecht in de gesloten jeugdzorg of worden als postpakketjes van de ene naar de andere aanbieder en hulpverlener verplaatst. Het leed wat deze kinderen en hun familie aangedaan wordt is onverminderd groot en de druk op medewerkers is toegenomen.

Inspecties die toezicht houden op de jeugdzorg en jeugdbescherming oordelen snoeihard over het beleid van de overheid. Ze spreken van een zeer ernstige situatie omdat kinderen in onveilige situaties terecht komen, meer beschadigd raken, waardoor problemen verergeren. Het ligt dan ook voor de hand om de specialistische jeugdzorg anders te organiseren, met meer zekerheid voor jongeren en jeugdzorgaanbieders. Maar ook door de politieke verantwoordelijkheid voor de hulp aan en bescherming van onze jongeren beter vast te leggen, namelijk bij de minister. Of zoals de inspecties ook stellen: de bescherming van zo’n kleine groep, dat zouden we in ons land toch op een goede manier moeten kunnen organiseren? Dat is geen kwestie van kunnen, maar een kwestie van willen.
 
Maarten Hijink is Tweede Kamerlid voor de SP en woordvoerder jeugdzorg
Sunita Biharie is jeugdzorgmedewerker en SP-fractievoorzitter in Apeldoorn

Dit artikel is gepubliceerd in het Algemeen Dagblad op 15 november 2019