Conflict Yildirim - SP, alle feiten op een rij
Op 23 juni j.l. heeft de SP-Partijraad, het hoogste democratische orgaan in de SP, het Eerste Kamerlid Düzgün Yildirim opgeroepen zijn zetel in de Senaat op te geven. Over deze kwestie zijn al heel wat artikelen in de media verschenen. Die zijn niet allemaal verhelderend en roepen soms meer vragen op dan ze beantwoorden. Voor iedereen die daarin geïnteresseerd is, volgt hier een overzicht van de – verifieerbare – feiten in deze kwestie. Neem er kennis van en oordeel zelf.
Twaalf Eerste Kamerzetels
Op 29 mei brachten alle leden van Provinciale Staten hun stem voor de Eerste Kamer uit. Twee dagen later waren de stemmen geteld. Dat is een ingewikkelde klus omdat bij deze ‘getrapte’ verkiezingen niet elke stem dezelfde waarde heeft. Op die manier probeert de Kiesraad het resultaat van de verkiezingen voor Provinciale Staten van 7 maart zo precies mogelijk naar landelijke verhoudingen te vertalen. Dat maakt bijvoorbeeld dat een stem van een Statenlid in Zuid-Holland bij Eerste Kamerverkiezingen meer gewicht in de schaal legt dan een stem van een Statenlid in Drenthe. Op 31 mei stelde de Kiesraad na telling van alle stemmen vast dat de SP 12 zetels zou krijgen in de nieuwe Eerste Kamer. Dat komt overeen met de uitslag van de provinciale verkiezingen in maart waarbij de SP-kiezersaanhang verdrievoudigd was.
Problemen rond de 12de zetel
Op basis van de door de Kiesraad vastgestelde uitslag kwamen naast de zittende senatoren Tiny Kox, Tineke Slagter en Anja Meulenbelt, acht nieuwkomers voor de SP in de Eerste Kamer overeenkomstig de vastgestelde lijst. De 12de zetel werd door de Kiesraad echter niet toegewezen aan de nummer 12 van de door de Partijraad op 17 maart vastgestelde lijst, epidemioloog Ineke Palm, maar aan het Overijsselse Statenlid en SP-bestuurslid Düzgün Yildirim. Die kreeg bij de ‘getrapte’ verkiezingen voor de Eerste Kamer naast zijn eigen stem ook de stemmen van vier Overijsselse fractiegenoten, plus één stem uit de Drentse Statenfractie. Deze zes stemmen vormen de helft van de kiesdeler en zijn net voldoende voor een zogenoemde ‘voorkeurszetel’, die de vastgestelde lijstvolgorde doorbreekt. Het Overijsselse Statenlid vond dat er door de zes op hem uitgebrachte stemmen sprake was van een nieuwe, onvoorziene situatie. Hij koos er vervolgens voor de benoeming tot Eerste Kamerlid te aanvaarden, ook al wist hij dat dit in strijd was met de expliciete wens van de Partijraad en ook al had hij zich nooit kandidaat gesteld voor een verkiesbare zetel in de Senaat.
Het Partijbestuur van de SP riep Düzgün Yildirim op het besluit van de Partijraad van 17 maart te respecteren. De Partijraad had toen unaniem vastgesteld welke 12 mensen de SP in de Eerste Kamer zouden vertegenwoordigen. Dat kon, omdat de uitslag van de provinciale verkiezingen van 7 maart op dat moment al bekend was. Van de mogelijkheid tot het indienen van een wijzigingsvoorstel voor de voorgestelde volgorde van kandidaten had geen enkel lid van de Partijraad gebruikgemaakt. Ook nadien, tot en met de verkiezingen voor de Eerste Kamer op 29 mei, stelde niemand de lijstvolgorde ter discussie. Düzgün Yildirim, zelf lid van het Partijbestuur en de Partijraad, steunde zonder één enkele kanttekening de door het Partijbestuur voorgestelde en door de Partijraad vastgestelde lijst. Hij verklaarde zich akkoord met een 18de plaats op die lijst als ‘opvolger’, mocht er een ander Kamerlid gaandeweg de rit onverhoopt wegvallen.
De verkiezing van het Overijsselse Statenlid tot Eerste Kamerlid kwam dan ook als een volslagen verrassing. Düzgün Yildirim zelf verklaarde dat het geen doelbewuste actie van hem was geweest maar dat hij, gegeven de uitslag, zichzelf wel gerechtigd achtte de zetel in de Eerste Kamer in te nemen, ook al ging dat ten koste van de unaniem door de Partijraad voorgedragen kandidaat.
Afspraak: de SP-Partijraad beslist
Het Overijsselse Statenlid sprak daarna met algemeen secretaris Hans van Heijningen en Eerste Kamerfractievoorzitter Tiny Kox af de definitieve beslissing over de invulling van de 12de zetel aan de Partijraad van 23 juni jongstleden over te laten. De beslissing van de Partijraad zou door alle betrokkenen gerespecteerd worden. Artikel 15 lid 2 van de partijstatuten voorziet expliciet in de mogelijkheid voor de Partijraad een Eerste of Tweede Kamerlid op te roepen zijn zetel op te geven, indien de Partijraad dat wenselijk acht. Düzgün Yildirim heeft, net als alle andere kandidaten voor de lijst voor de Eerste Kamer, voorafgaande aan de definitieve plaatsing op de lijst, ook expliciet met deze bepaling ingestemd en zijn handtekening gezet onder een daarover handelende verklaring.
De kwestie werd vervolgens uitgebreid besproken op 23 juni door de SP-Partijraad. Die wordt gevormd door de gekozen vertegenwoordigers van alle SP-partijafdelingen en de leden van het Partijbestuur. De bespreking gebeurde in aanwezigheid van vertegenwoordigers van verschillende media. Namens het Partijbestuur gaf algemeen secretaris Hans van Heijningen een toelichting op het voorstel om Düzgün Yildirim op te roepen zijn zetel op te geven. Yildirim zelf gaf ter plekke zijn visie op de zaak en stelde voor dat hij zijn zetel zou mogen houden. Een voorstel om afhandeling van de kwestie tot later datum uit te stellen, kreeg geen bijval.
Enkele tientallen leden van de Partijraad namen vervolgens deel aan de discussie, waarna een schriftelijke en gewogen stemming volgde. Daarbij geldt dat leden van het Partijbestuur één stem hebben en de gekozen afdelingsvoorzitters één stem per 50 leden mogen uitbrengen. Dat wil dus zeggen dat de overgrote meerderheid van de stemmen in handen is van de vertegenwoordigers van de basis van de partij (de 52.000 leden) en het partijbestuur minder dan 4 procent van de stemmen heeft. De uitslag van de stemming was dat 96 procent van de uitgebrachte stemmen steun gaven aan de oproep aan Düzgün Yildirim om zijn zetel in de Eerste Kamer op te geven.
Düzgün Yildirim gaat zijn eigen weg
Voordat de uitslag van de stemming bekend werd, had Yildirim de vergadering van de Partijraad verlaten. Nadien maakte hij in de media bekend zijn werkzaamheden als lid van Provinciale Staten en de Eerste Kamer met onmiddellijke ingang op te schorten. Weer later meldde hij in de media vooralsnog geen gehoor te zullen geven aan de oproep van de Partijraad om zijn zetel in de Eerste Kamer vrij te maken. Hij gaf aan tot in november van dit jaar zijn zetel in de Eerste Kamer niet te zullen bezetten maar die ook niet op te geven. Pas wanneer de SP zich zou ‘democratiseren’ en zowel algemeen secretaris Hans van Heijningen als Tiny Kox, fractievoorzitter in de Eerste Kamer, aftreden, wil hij overwegen zijn zetel in de Eerste Kamer vrij te maken. De in de SP geldende afdrachtregeling voor Kamer- en Statenleden heeft hij ook opgeschort.
Hoofdredacteur Tribune kiest partij in conflict
In plaats van de 52.000 leden van de SP via het ledenblad De Tribune te informeren over deze buitengewoon onplezierige gang van zaken, besloot hoofdredacteur Elma Verhey iets anders te doen. Ze koos ervoor om samen met Marijn Schrijver, een goede kennis van Düzgün Yildirim, een artikel te schrijven over de onvrede van enkele leden in de afdeling Zwolle – waar Düzgün Yildirim deel van uitmaakt – en over een klein aantal leden dat Yildirim ondersteunt in zijn poging de Eerste Kamerzetel te behouden. Zij legde haar verhaal pas ’s avonds voor het ter perse gaan van De Tribune voor aan algemeen secretaris Van Heijningen, die uit hoofde van zijn functie verantwoordelijk is voor de correcte uitvoering van de besluiten van de Partijraad en het Partijbestuur. Die constateerde dat er van heldere en gebalanceerde berichtgeving in het artikel geen sprake was en dat de tijd ontbrak om het artikel zó aan te passen dat het wél aan die criteria zou voldoen. De volgende morgen maakte de hoofdredacteur duidelijk niet bereid te zijn het gewraakte artikel in te trekken en een alternatief te plaatsen. Daarop besloot de algemeen secretaris in aanwezigheid van het hoofd personeelszaken, de hoofdredacteur op non-actief te zetten. Hij legde zijn beslissing nog diezelfde avond voor aan het Partijbestuur, dat na lezing van het omstreden artikel zijn unanieme steun voor de handelwijze van de algemeen secretaris uitsprak. Het artikel werd door het Partijbestuur beoordeeld als niet-journalistiek, eenzijdig en geen recht doend aan de opvatting van de overgrote meerderheid van de SP-Partijraad. Ook anderen oordeelden zo. In De Volkskrant schreef Gerrit Voerman van het Documentatiecentrum Nederlandse Politieke Partijen over het gewraakte artikel: “Het artikel is slecht en onevenwichtig. Het verbaast me niets dat het geweigerd is. Geen enkele partij had zoiets afgedrukt.”
Balans: Oordeelt u zelf
Hierboven staan feiten, die allemaal controleerbaar zijn. Op basis van die feiten zal het Partijbestuur binnenkort moeten beslissen hoe het nu verder moet. De genoemde feiten maken duidelijk dat het bij het conflict over de invulling van de 12de Eerste Kamerzetel van de SP niet gaat om een conflict tussen Düzgün Yildirim en ‘de partijtop’, zoals her en der geschreven wordt. Yildirim heeft een conflict met de Partijraad, het hoogste democratische orgaan in de partij, waar alle democratisch gekozen afdelingsvertegenwoordigers deel van uitmaken. Het is de SP-Partijraad die vindt dat Yildirim zich moet houden aan de besluiten van de Partijraad en aan de door hem zelf getekende verklaringen. Yildirim vindt dat hij zelf mag beslissen op welke voorwaarden hij wel of niet lid van de Eerste Kamer blijft. Beide benaderingen staan haaks op elkaar, dat zal duidelijk zijn. Daarom zal er een knoop moeten worden doorgehakt.
Op basis van deze feiten kunt u nu zelf uw oordeel vormen. Reacties kunt u sturen naar Hans van Heijningen, algemeen secretaris van de SP: sp@sp.nl.