Actie helpt
Het Rijnmondgebied stonk in 1970 als de hel. De smog was verstikkend. Scholen sloten, ouders haalden hun kinderen van school op met sjaals en mondkapjes voor de mond, lassers op een scheepswerf legden het werk neer, je kreeg geen adem meer. Alleen Shell loosde alleen al duizenden tonnen zwaveldioxide in de lucht - over CO2 hadden we het toen nog niet. Een grap in die tijd was; ‘toerist in Vlaardingen vraagt, wat stinkt het hier, wat maken ze daar aan de overkant, antwoord GELD’.
Eind 1969 was ik bij de oprichting van het Centraal Aksiekomitee Rijnmond, oftewel de CAR. We organiseerden overal ‘aksies’ , aan de bedrijfspoorten en op de stoep van verantwoordelijke overheden. We stonden ‘s morgens om 7 uur bij de Shell poort met gestencilde pamfletten. ‘We zijn niet tegen de fabriek, maar tegen het feit dat u om een boterham te verdienen uw eigen familie moet uitgassen en uw viswater moet verzieken’. Daardoor kregen we goede contacten in de bedrijven. De beleidsmakers en bedrijfsleiders kregen het Spaans benauwd. Dat heeft geholpen: Rijnmond werd tot ‘saneringsgebied’ verklaard en er kwamen wetten op lucht en watervervuiling. Shell verkondigde tegen lokale bestuurders op werkbezoek ‘ als er nog meer en scherpere milieuwetgeving komt kunnen we wel eens naar ‘elders’ gaan vertrekken.’
Het komt mij dus bekend voor dat nu sommige politici en bedrijven roepen dat een CO2 heffing het ‘vestigingsklimaat’ zou bederven. Dat bedrijven naar ‘elders’ zullen vertrekken. En andere politici, daarvan geschrokken, de opbrengst van een CO2 heffing terug willen sluizen naar bedrijven om in ‘duurzame ontwikkeling’ te investeren, ook al maken ze miljarden winst. Maar tegelijkertijd wel ‘de gewone mensen’ tot kostbare maatregelen dwingen om hun woning ‘energieneutraal ‘ te maken en hele woonwijken in korte tijd ‘van het gas’ af’ willen halen, en op hoge energielasten trakteren. De volgorde der dingen is zoek. We moeten eerst aanpakken wat het meest effect zal hebben. Ruim 50 procent van de CO2 uitstoot in Nederland wordt veroorzaakt door maar tien bedrijven: energiecentrales, Tata Steel, Chemelot, Yara en de raffinaderij van Shell.
Na de jaren zeventig is, mede door onze acties, wat betreft lucht en watervervuiling in ons land veel verbeterd. Ondanks de miljarden investeringen die daarvoor nodig waren maakt bijvoorbeeld de Shell nog steeds miljarden winst. Een CO2 heffing kan een bijdrage leveren om het voor dit soort bedrijven ‘efficiënt’ te maken om te investeren in het voorkomen van CO2 uitstoot. Het geld daarvoor hebben ze al.
Er zijn mensen die een dramatische ondergang van alle leven op onze aardbol voorspellen. Dat is nou ook weer niet nodig. Angst is een slechte raadgever. Het is zonder deze voorspellingen al wetenschappelijk wel bewezen dat extra CO2 in de atmosfeer, door menselijk handelen, mede bijdraagt aan opwarming van de aarde. Ook dat dit gevolgen zal hebben, vooral voor de mens. Alle grote havensteden liggen op zeeniveau. Zeespiegelstijging, meer en krachtiger stormen, droogte en wateroverlast kunnen onvoorstelbare economische en menselijke ellende veroorzaken. De natuur kan wel wat hebben. De planetoïde inslag ongeveer 65 miljoen jaar geleden bij Mexico roeide haast alle leven op aarde uit. Waarna nog enkele ijstijden voor veel hogere en lagere zeespiegels zorgden en soorten uitstierven en nieuwe ontstonden. Vrijwel alle soorten die er nu zijn hebben zich in die lange periode ontwikkeld, waaronder de mens van nu. Charles Darwin heeft ons een geweldig inzicht gegeven hoe dat is gegaan - of je het gelooft of niet. Wat niet wil zeggen dat we over bedreigde soorten en ecosystemen zorgeloos moeten zijn, in tegendeel, daar heeft ‘de natuur’ 65 miljoen jaar, met ups en downs, over gedaan. Dat moeten we niet verknallen.
Maar laten we ook nuchter blijven. Aardolie en aardgas zijn in de huidige samenleving ook nodig als grondstoffen voor windmolens, kunststof , bekabeling, leidingen, warmtepompen, isolatie, kleding, technisch en medische apparatuur, medicijnen, en zo verder. Wees er dus zuinig mee.
Zonder de huidige economische wanverhoudingen aan te pakken zal een eerlijke sociaal en maatschappelijk verantwoorde aanpak van de ‘klimaatcrisis’ niet echt lukken. De rijkste 1% van Nederland bezit een kwart van het totale vermogen , vijf superrijke families hebben evenveel vermogen, in bezittingen en aandelen, als de 3,2 miljoen armste Nederlanders samen. Deze superijken gebruiken dat echt wel om economische invloed uit te oefenen op ‘de politiek’ . Energietransitie oké, maar ze willen wel hun ‘marktmacht’ en winst behouden en de mogelijkheden om belasting te ontwijken. Je kunt ook op je vingers natellen dat ze willen verdienen aan de ‘energietransitie’, aan de productie van warmtepompen, windmolens, klimaat neutrale woningbouw en alles wat er verder bij komt kijken. Zo hangt nu alles samen, en dat willen ze zo houden.
Dat gaat niet samen met een eerlijke en sociaal verantwoorde ‘energietransitie’ en aanpak van de ‘klimaatcrises’. Dan zullen ‘de gewone mensen’, ook mondiaal, weer het gelag betalen, zoals ook het geval is als we niets doen.
Kortom: doe wat, maar eerlijk en maatschappelijk verantwoord, in logische volgorde, laat de kosten neerdalen daar waar de kapitalen vergaard zijn met het veroorzaken van de huidige ‘klimaatcrisis’ als gevolg. Laat de overheid de opbrengst inzetten voor de kosten van de ‘energietransitie’ voor ‘de gewone mensen’ en voor investeringen in onafhankelijk wetenschappelijk onderzoek naar slimmere en veilige technieken voor een ‘duurzame’ samenleving.
Het moet en het kan.
