Vaarwel emancipatie
Streeft de regering naar emancipatie of naar reproductie? Anders gezegd: zorgt het onderwijsbeleid voor meer hoger opgeleiden (emancipatie) of wordt de maatschappelijke ongelijkheid in stand gehouden (reproductie)? Die vraag stond centraal in het Kamerdebat over gelijke kansen in het onderwijs vorige week.
Wie kijkt naar de cijfers, ziet dat dit kabinet meer doet aan reproductie dan aan emancipatie. Opleiding en inkomen van de ouders zijn nog steeds zeer bepalend voor de kansen van kinderen. Voor ouders met veel financiële problemen is de kans dat de kinderen een laag opleidingsniveau hebben twee keer zo groot als ouders zonder financiële problemen. De kans dat kinderen van laagopgeleide ouders zelf ook laag worden opgeleid, is zeven keer zo groot als bij hoogopgeleide ouders.
Conclusie, wie in Nederland voor een dubbeltje wordt geboren, zal zelden een kwartje worden. En die tweedeling wordt nauwelijks bestreden. Er zijn bijvoorbeeld rijke scholen met hoge ouderbijdragen die arme kinderen buiten de deur houden. Dat kan je oplossen door de ouderbijdrage te maximeren, maar dat doet dit kabinet niet. De studiebeurs voor studenten begint steeds meer op een studierantsoen te lijken. Studenten uit arme gezinnen moeten dus maar gaan werken of lenen. Dat kun je oplossen door de aanvullende beurs te verhogen, maar dat doet dit kabinet niet. Nog een voorbeeld: de opkomst van privéscholen en particuliere huiswerkbegeleiding. Een uitstekende uitweg voor rijke ouders die hun kinderen niet meer naar anonieme scholen met grote klassen willen sturen. Dat kán je oplossen door te investeren in kleine scholen met genoeg leraren, maar dat doet dit kabinet niet. En dan is er nog de pijnlijke tweedeling tussen zwarte en witte scholen. Ook dat probleem wordt nauwelijks aangepakt.
Nu zou je verwachten dat een regering met een PvdA-minister op onderwijs alles doet om de ongelijke kansen in het onderwijs te bestrijden. Emancipatie was immers altijd een belangrijk doel van de PvdA. Toch is dat een illusie, blijkt uit het volgende citaat: “Ik zag het onderwijs vroeger ook als een manier om de samenleving te veranderen. Maar daar ben ik vanaf gestapt. Onderwijs is een doel op zich, geen middel om groepen te emanciperen.” Was getekend Ronald Plasterk in het CNV-Schooljournaal van 10 mei jongstleden.
Het failliet van de PvdA kan eigenlijk niet beter in beeld worden gebracht. Hier wordt met één pennenstreek een klassiek politiek ideaal overboord gekieperd. Voortaan gaat het dus openlijk om reproductie en niet meer om verheffing. Het is goed dat wij dat weten, maar het wordt nu wel tijd voor een nieuwe regering.
